Hoe onverwerkte trauma’s en stress je ziek kunnen maken en ontstekingen veroorzaken
Door Gastauteur
Onverwerkte trauma’s doordringen ons diepste wezen en kunnen veel lichamelijke schade veroorzaken. Ik (Nicole LePera, auteur van How to do the work) overdrijf niet als ik zeg dat elke cliënt die bij mij in de praktijk komt en last heeft van psychische klachten, ook onderliggende lichamelijke gezondheidsproblemen heeft. Wat kunnen de gevolgen voor jou zijn? Lees het in dit artikel, mét tips om stress te verlagen.
Zodra ons immuunsysteem het signaal krijgt dat we in een bijna constante toestand van bedreiging verkeren, produceert het steeds opnieuw stoffen die ontstekingen in het hele lichaam veroorzaken.
Trauma’s verstoren lichamelijk evenwicht
Zoals we van de ACEs-test weten, vergroten trauma’s de kans dat we meerdere lichamelijke en psychische aandoeningen krijgen, van depressie en angst tot hartaanvallen, kanker, zwaarlijvigheid, en beroertes. Het onderzoek is onweerlegbaar: mensen met onverwerkte trauma’s worden zieker en sterven jonger.
De manieren waarop trauma’s het lichaam beïnvloeden zijn gevarieerd en complex, en alle vormen van lichamelijke disfunctie hebben één gemeenschappelijke noemer: stress. Stress is meer dan alleen maar een psychische toestand; het is een innerlijke toestand die de homeostase aantast. Homeostase is een toestand van lichamelijk, emotioneel en geestelijk evenwicht. We ervaren een fysiologische stressrespons wanneer onze hersenen waarnemen dat we niet over voldoende middelen beschikken om een obstakel of bedreiging te overleven (dit is je algemene toestand als je onverwerkte trauma’s hebt). Verslavings- en stressdeskundige Gabor Maté, die onder andere Wanneer het lichaam nee zegt heeft geschreven, noemt dit de ‘relatie tussen stress en ziekte’.
Als we gestrest zijn, is het lichaam niet meer gericht op het in stand houden van de homeostase, de toestand van algemeen welbevinden en evenwicht, maar op zelfbescherming. Stress is onvermijdelijk (stress proberen te vermijden is ook al stressvol!). Normatieve stress is bijvoorbeeld een natuurlijk onderdeel van het leven: geboorte, dood, huwelijk, scheidingen, en het verlies van een baan zijn allemaal dingen die we als mens meemaken. Als aanpassingsreactie hierop kunnen we copingstrategieën ontwikkelen zodat we weer kunnen terugkeren naar onze psychologische en fysiologische basistoestand.
Biologische veerkracht
Dan zoeken we bijvoorbeeld ondersteunende hulpmiddelen, we leren hoe we onszelf tot rust kunnen brengen, en we helpen ons zenuwstelsel bij het herstellen van de homeostase. Dit proces van het verwijderd raken van en weer terugkeren naar onze basistoestand noemen we allostase. Dankzij dit proces kunnen we biologische veerkracht ontwikkelen.
Vechten of vluchten
De stressrespons van het lichaam, die vaak onze vecht- of vluchtreactie wordt genoemd, ken je waarschijnlijk wel. Vechten en vluchten zijn twee instinctieve, automatische reacties die het lichaam op stress vertoont (de derde reactie is bevriezen of blokkeren). Als we iets als bedreigend ervaren, wordt het angstcentrum van de hersenen, de amygdala, geactiveerd. Vervolgens stuurt de amygdala de boodschap dat we worden aangevallen naar de rest van ons lichaam, waardoor de verschillende lichaamssystemen ertoe worden aangezet om de nodige hulptroepen te mobiliseren zodat we het overleven.
De gevolgen van chronische stress
Terwijl normatieve stress ons helpt groeien en aanpassen, put chronische stress – aanhoudende stress die voortdurend aanwezig is –ons uit en richt in elk systeem van ons lichaam schade aan. Als we chronisch gestrest zijn en de homeostase niet kunnen herstellen – omdat we nooit adaptieve copingstrategieën hebben aangeleerd of ontwikkeld of omdat de stress te overweldigend is om ermee om te kunnen gaan – worden sommige lichaamssystemen overactief en worden andere juist onderdrukt. Bij chronische stress produceren onze bijnieren voortdurend cortisol en andere stresshormonen, zoals adrenaline.
Stress activeert ook het immuunsysteem, waardoor het zeer waakzaam wordt en klaar staat om bij het geringste vermoeden dat er iets mis is in actie te komen. Zodra ons immuunsysteem het signaal krijgt dat we in een bijna constante toestand van bedreiging verkeren, produceert het steeds opnieuw stoffen die ontstekingen in het hele lichaam veroorzaken. Deze stoffen werken als een soort vuurstarter voor een heleboel symptomen die op onevenwichtigheid en disfunctie wijzen, en ze vergroten daarmee het risico op het ontstaan van auto-immuunziekten, chronische pijn, en andere ziekten, variërend van hartziekten tot kanker*.
Als het immuunsysteem ontstekingsstoffen voortdurend de verkeerde opdrachten geeft, kan het lichaam steeds minder goed op echte ziekten reageren. Tegelijkertijd treden er overal in het lichaam ontstekingen op en kunnen zelfs de hersenen worden aangetast. Bij verschillende vormen van psychisch disfunctioneren en geestesziekten, variërend van depressie en angst tot psychosen, zijn ontstekingen in de hersenen vastgesteld.
Breng jezelf tot rust
Gezien de schade die hierdoor kan worden aangericht, is het heel belangrijk dat je een overactieve vecht- of vluchtreactie tot rust brengt. Als je er niets aan doet, of in deze reactie blijft hangen, blijft je immuunsysteem in je hele lichaam ontstekingsreacties veroorzaken. ‘Zolang het trauma niet is opgelost,’ schreef Bessel van der Kolk in The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma, ‘blijven de stresshormonen die het lichaam afscheidt om zichzelf te beschermen in het lichaam circuleren.’* Het lichaam moet ook buitensporig veel energie spenderen aan het ‘onderdrukken van de innerlijke chaos’ van het trauma, of van de geactiveerde vecht- of vluchtrespons, die ons nog verder in een ontregelde toestand dwingt. Het is een vicieuze cirkel, een fysiologische lus die zich steeds opnieuw herhaalt.
Stress beïnvloedt elk systeem van het lichaam, dus ook de darmen. Het is dan ook geen toeval dat mensen met een angststoornis heel vaak last hebben van hun maag-darmkanaal. Als we gestrest zijn, of bang of angstig, kan ons lichaam minder goed voedsel verteren en kan het voedsel ofwel te lang worden vastgehouden – met constipatie als gevolg – of te snel worden losgelaten – met het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) of diarree tot gevolg.
Oplossingen
Het is dus erg belangrijk om te werken aan je onverwerkte trauma’s en om chronische stress te verminderen. De beste stap om een trauma te verwerken, is door je te laten begeleiden door een goede psycholoog of therapeut. Zij zijn gespecialiseerd in traumaverwerking en psychologische klachten. Mocht je deze hulp nog niet gevonden hebben, dan kun je alvast beginnen met het inperken van stressreacties. Deze artikelen kunnen je hierbij helpen:
Helen van onverwerkte trauma’s:
- Wandelen werkt helend: zo kun je een trauma verwerken
- Over jeugdtrauma: triggers nodigen jou uit om te helen
Emotionele pijn helen:
- Jezelf helen van fysieke of emotionele pijn: hoe je kunt groeien naar zelfhelend vermogen
- Contact maken met emotionele pijn om te helen
Stress verlagen:
- Wandelen als natuurlijke stressverlager: de heilzame werking van de natuur
- Yoga Nidra helpt bij diepgewortelde stress en zorgt voor ontspanning
- Last van chronische stress? Tips om geestelijk te ontspannen
- Stress verminderen: 4 technieken om je zenuwstelsel te kalmeren
- Angst, stress of spanningsklachten? Dit kruid kan je hierbij helpen
- Hoe ASMR je kan helpen wanneer je last hebt van stress, angst of slapeloosheid
How to do the work– Nederlandse editie
Dit is een fragment uit How to do the work van Nicole LePera. Dit baanbrekende boek, dat wereldwijd een bestseller is, laat zien dat mentale, fysieke en spirituele gezondheid bij elkaar horen. Nicole LePera nodigt je uit om deze holistische benadering van de psychologie iedere dag toe te passen. Met dit boek ontdek je waarom je niet optimaal gelukkig bent en hoe je dat wordt.
* Bronnen uit het artikel:
Punchard, N. A., Whelan, C. J., & Adcock, I. M. (2004). . The Journal of Inflammation, 1(1), 1
Van der Kolk. The body keeps the score.
Matheson, K., McQuaid, R. J., & Anisman, H. (2016). Group identity, discrimination, and well- being: Confluence of psychosocial and neurobiological factors. Current Opinion in Psychology, 11, 35–39.
Paradies, Y., Ben, J., Denson, N., Elias, A., Priest, N., Pieterse, A., Gupta A., Kelaher, M., & Gee, G. (2015). Racism as a determinant of health: A systematic review and meta- analysis. PLOS ONE, Article 10.1371. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0138511.
Goldsmith, R. E., Martin, C. G., & Smith, C. P. (2014). Systemic trauma. Journal of Trauma & Dissociation, 15(2), 117–132.
Inspirerend leven werkt samen met experts om je te inspireren. Gastauteurs bieden ons hun verhalen aan om met jou te delen.
