De Amerikaanse psycholoog en bestseller-auteur Jonice Webb laat haar licht schijnen op wat vaak onzichtbaar is: emotionele verwaarlozing in de kindertijd. Haar boek Ongekende gevoelens staat stil bij de zware bagage die je dan als volwassene met je meesleept. ‘Ik wil jou de woorden geven om erover te praten en het gereedschap aanreiken om te helen.’
‘Het is niet iets wat ouders je aandoen, maar iets wat ze níet voor je doen!’
Duizenden mensen hebben zich de afgelopen jaren gerealiseerd dat ze zijn opgegroeid met emotionele verwaarlozing. Ik noem het ‘Childhood Emotional Neglect’ (CEN). Voor sommigen is dit besef een opluchting. Ze beschouwen het als een keerpunt in hun leven, al zijn ze verdrietig dat ze geen jeugd hebben gehad waarin ze werden gewaardeerd en gezien.
Childhood Emotional Neglect komt voor als jouw ouders jouw gevoelens niet hebben geaccepteerd of erkend. Het kan ook zijn dat ze er niet op reageerden. CEN is dus een soort ‘emotioneel gebrek’. Door de emoties van een kind passief te negeren, geef je een krachtige boodschap af die het kind vormt.
Emotionele verwaarlozing is niet altijd makkelijk te ontdekken. In dit artikel sta ik stil bij twee vormen: ’passieve’ en ‘actieve’ verwaarlozing. Ze voelen anders aan, maar laten allebei een ‘spoor’ achter. Een afdruk. Misschien heb je een van de twee ervaren, of allebei.
Voorbeelden van passieve verwaarlozing én de gevolgen
- Een tiener die wordt gepest op school, voelt aan dat zijn ouders geen hulp zullen bieden en dus houdt hij het voor zichzelf.
Gevolg: Dit kind leert dat het alleen op de wereld is. - Het verdriet van een klein kind dat vaak niet wordt gezien door de ouders.
Gevolg: Dit kind leert dat zijn gevoelens niet belangrijk zijn of onzichtbaar. - Ouders die zich extreem ongemakkelijk voelen als hun kind zich boos voelt of agressief gedraagt. Ze reageren afkeurend, teleurgesteld of laten het kind alleen.
Gevolg: Dit kind leert dat boze gevoelens ‘slecht’ zijn en mensen wegjagen. - Familieleden die elke discussie uit de weg gaan die hun misschien een ongemakkelijk gevoel geeft, of waarover ze het niet eens kunnen worden. Het gesprek is dus altijd oppervlakkig en niet persoonlijk.
Gevolg: De kinderen in dit gezin leren hoe ze belangrijke gesprekken kunnen vermijden. Ze leren níet hoe ze moeten communiceren als het aankomt op intermenselijke problemen, waarmee ze later ongetwijfeld te maken krijgen. - De ouders van een kind die natuurlijke fouten en verkeerde keuzes negeren en ervan uitgaan dat het kind het zelf wel oplost.
Gevolg: Dit kind leert niet om fouten recht te zetten, er wijzer van te worden en verder te gaan met zijn leven. De kans is groot dat het een innerlijke stem ontwikkelt die kritiek heeft op elke fout die het kind maakt in zijn leven.
Zo ziet passieve Childhood Emotional Neglect eruit. Het lijkt op het eerste gezicht niet zo erg. Het is niet iets wat ouders je aandoen, maar iets wat ze níet voor je doen! Daarom is zoiets lastig te ontdekken en lastig om je te herinneren. Helaas blijven de gevolgen je bij. Het zijn ‘lessen’ die je als kind hebt geleerd en die je onthoudt als volwassene.
Voorbeelden van actieve verwaarlozing én de gevolgen
- Een kind dat naar zijn kamer wordt gestuurd elke keer als hij een ‘negatieve’ emotie toont.
Gevolg: Dit kind leert dat ‘negatieve’ emoties onverdraaglijk en slecht zijn. - Een kind wiens gevoelens continu gebagatelliseerd worden. Zoals: ‘Gedraag je niet als een baby’. ‘Je bent te gevoelig’ of ‘Je bent zo dramatisch’.
Gevolg: Dit kind leert dat zijn gevoelens een teken van zwakte zijn en dus verborgen moeten worden om sterk te lijken. - Een kind dat gestraft wordt elke keer als het zijn woede uit.
Gevolg: Dit kind leert dat boze gevoelens gevaarlijk zijn en door anderen als onacceptabel worden gezien. - Een familie die elke keer als het kind behoefte heeft aan emotionele ondersteuning, zegt dat het bedelt om aandacht. Misschien wordt het kind zelfs ‘zielig’ genoemd.
Gevolg: Dit kind leert dat het pijnlijk is om zulke behoeftes te hebben en dat die moeten worden vermeden. Ook leert het zich te schamen voor zijn gevoelens. - Een kind wiens gevoelens overschaduwd worden door zijn ouders die sterkere emoties uiten. Ze zullen bijvoorbeeld zeggen: ‘Je bent dus boos? Ik ben nog bozer!’ Of: ’Je bent gekwetst? Ik ben nog meer gekwetst.’ Of: ‘Je hebt geen idee wat woede is.’
Gevolg: Dit kind leert dat zijn eigen gevoelens niet alleen anderen van streek maken, maar dat ze ook gevaarlijk zijn. Ze kunnen bij anderen pijn veroorzaken.
Twijfel en schaamte
Welke vorm van emotionele verwaarlozing je ook hebt ervaren, ik kan je garanderen dat je er nog steeds door wordt beïnvloed. Als je bent opgegroeid met passieve CEN, dan vind je het misschien lastig om momenten te noemen waarop het gebeurde. De kans bestaat dat je aan jezelf begint te twijfelen en je afvraagt of er überhaupt wel sprake is van CEN. Het kan zijn dat je jezelf de schuld geeft van je problemen en je pijn verborgen houdt, zelfs voor jezelf.
Als je bent opgegroeid met actieve emotionele verwaarlozing, ben je misschien wel te streng voor jezelf. Het kan zelfs zo zijn dat je je woede op jezelf richt, en dat je jezelf de schuld geeft van alles en je eigen aanpak bekritiseert. Je schaamt je misschien voor elk gevoel dat tussen de muur door glipt die je zelf hebt opgebouwd.
Helen
Na het lezen van alle voorbeelden vraag je je misschien af: ben ik zelf beïnvloed door Childhood Emotional Neglect? Zo ja, hoe dan? En heeft het nog steeds invloed op me?
Helaas moet ik je vertellen dat het antwoord op de laatste vraag Ja is. (Tenzij je je bewust bent van de CEN waarmee je bent opgegroeid, aandacht hebt besteed aan je gevoelens en de functie van gevoelens inziet.) Maar hoe zeer je ook probeert je gevoelens te blokkeren, of welke sociale vaardigheden er ook bij je ontbreken, er is altijd een oplossing te vinden. Als kind had je geen keuze, als volwassene wel! Het geweldige is dat je altijd kunt helen, hoe diep je ook bent geraakt.
Ongekende gevoelens
Ben je benieuwd hoe je deze ongekende gevoelens kunt aanpakken en zou je meer inzicht willen krijgen in jouw relatie met je emoties? Ongekende gevoelens van Jonice Webb gaat je hierbij helpen.
Lees ook deze artikelen:
Waarom je je zo leeg kunt voelen: tekens en signalen van leegte (en hoe dit in je kindertijd kan zijn ontstaan)
Emotionele verwaarlozing: zo herken je een narcistische ouder
7 tekenen dat je emotioneel verwaarloosd bent als kind (en hoe het nu invloed op je heeft)
Emotionele bagage en familiepatronen: zo ziet emotionele verwaarlozing er uit
Jonice Webb is gepromoveerd in de klinische psychologie, was directeur van een aantal poliklinieken en voert inmiddels dertig jaar haar eigen psychotherapiepraktijk. Ze heeft zich gespecialiseerd in het werken met jongeren en relatietherapie.
Helder verwoord en goed artikel. Belangrijk wel om nog te benoemen vind ik dat als reactie op dit emotionele trauma (want dát is het) het kind destructieve codependent denk voel en gedrag patronen kan ontwikkelen. Codependentie kan gelukkig wel worden aangepakt als je de signalen ervan leert (h)erkennen die men in zichzelf en in volwassen relaties terugvindt.