Chinese geneeskunde over psychose-gevoeligheid: van ‘fladderend Shen’ naar ‘verankerd Shen’
Door Jacqueline Rietveld
Er rust een groot taboe op, terwijl we het in principe allemaal kunnen krijgen: een psychose. Jacqueline Rietveld, expert in de Chinese geneeskunde, legt in dit artikel uit wat er precies gebeurt: door veel prikkels en extreme stress laait de vurige Shen-energie te hoog op. “Het bewustzijn raakt de veilige begrenzing van je lijf kwijt en fladdert alle kanten op.”
Mensen met een hoge psychose-gevoeligheid vangen vaak erg veel prikkels op en hebben in een (pre)psychotische toestand moeite om deze allemaal tegelijk te verwerken.
Grip op de realiteit kwijt
‘Psychose-gevoeligheid zegt iets over de mate waarin iemand in staat is om betekenis te geven aan het leven,’ zegt psychiater Jim van Os. Zo bekeken zijn we misschien allemaal wel een beetje ‘psychose-gevoelig’. En hoe mooi is het als je begrijpt dat het leven niet louter uit toevalligheden bestaat? Maar tijdens een psychose valt het vermogen om onderscheid te maken tussen gedachten en fysieke werkelijkheid weg. Het bewustzijn schiet vrijwel volledig uit het lijf. ‘Fladderend Shen’ heet dat in de Chinese geneeskunde. Reiki met handoplegging helpt om de overgevoelige geest weer in het lichaam te brengen en daar te houden.
De belangrijke rol van Shen
Gezond bewustzijn betekent onder meer dat we in staat zijn om verbanden te leggen tussen gebeurtenissen, gedachten en gevoelens. De energie waardoor we dit kunnen, heet in de Chinese geneeskunde ‘Shen’. Als Shen (makkelijk) ontspoort, is er sprake van psychose(-gevoeligheid). Shen is het etherische of zielsaspect van het element vuur, waartoe op fysiek niveau ook het hart en de dunne darm behoren.
Vuur-energie maakt dat we lief kunnen hebben en vreugde kunnen voelen. Shen bevat het bewustzijn dat begrijpt dat we onderdeel zijn van een geheel. Shen maakt dat we ons verbonden voelen. Niet alleen met de mensen om ons heen, maar ook met de onzichtbare wereld, het Universum.
Psychose: het vuur laait op
De mate waarin je gevoelig bent voor het ontwikkelen van psychose, verschilt per persoon. Het heeft te maken met aanleg, maar ook met de omstandigheden in je leven. Beide zijn van invloed op de hoeveelheid levensenergie in je systeem en de manier waarop die door je lichaam en geest beweegt. De ene persoon is gevoeliger voor prikkels en ervaart eerder extreme stress dan de ander. Extreme stress kan een remmende invloed hebben op de levensenergie, waardoor je bijvoorbeeld oververmoeid, depressief of apathisch wordt. De Shen raakt dan als het ware uitgeblust.
Een tegengestelde reactie op extreme stress brengt juist een enorme oplaaiing van het vuur van Shen teweeg. In dat geval ontstaat een psychose. De Shen is dan zo hyperactief dat het als het ware uit het lichaam schiet en opgaat in de onzichtbare wereld. Het bewustzijn raakt de veilige begrenzing van het lichaam kwijt en fladdert alle kanten op.
Hallucinaties en wanen
Doordat de Shen niet meer verankerd is in het lichaam, raken denkprocessen tijdens een psychose compleet verstoord. Hallucineren, waandenken en vreemd gedrag zijn mogelijke symptomen. Hallucinaties zijn waarnemingen waarbij je het onderscheid tussen de realiteit (dat wat iedereen waarneemt) en de fantasie/het visioen/de innerlijke stem(men) niet meer kunt maken. Bij wanen interpreteer je gebeurtenissen uit de realiteit op een manier die anders is dan de meeste mensen doen. Je bent het vermogen tot relativeren verloren en hebt geen enkele ruimte in je denken voor een andere, vaak minder beangstigende, interpretatie. Helaas haken hallucinaties en wanen bijna altijd aan bij een onderliggend gevoel van angst of een gevoel van minderwaardigheid. Een psychose is daarom over het algemeen geen prettige ervaring.
Hoe het ‘ik’ verdwijnt…
Kenmerkend aan een psychose is dat je het aandeel van jezelf in de waarnemingen niet meer kunt onderscheiden. Dromen of fantaseren zijn bijvoorbeeld ook vermogens van ons Shen. In gezonde toestand zijn we ons tijdens de droom of fantasie ergens bewust van het feit dat wij het zijn die dromen of fantaseren. Zelfs uit een nachtmerrie ontwaken we meestal op het angstigste moment. De Shen blijft dan verbonden met het hier en nu.
Maar bij een psychose raakt het besef van het ‘ik’ op de achtergrond en lijken het fantasiebeeld, de stemmen of geuren op zichzelf te staan. Ze vormen een dreiging van buitenaf waar de psychotische persoon geen invloed op denkt te hebben. De vrije wil valt daardoor weg; opdrachten van bijvoorbeeld stemmen moeten worden opgevolgd. Als de ik-kracht in de basis stevig is, blijft de Shen makkelijker gehecht aan de persoon in kwestie. Iemand is dan minder psychose-gevoelig.
Te veel prikkels om te verwerken
Bij een psychose, of in een voorstadium daarvan, is het belangrijk om de Shen weer te laten landen. Dat kan door in te grijpen op drie niveaus: prikkelgeleiding, lichaamsbewustzijn en ik-kracht. Mensen met een hoge psychose-gevoeligheid vangen vaak erg veel prikkels op en hebben in een (pre)psychotische toestand moeite om deze allemaal tegelijk te verwerken. De neurotransmitters draaien overuren en lopen daarbij ook weleens vast. Om die reden richten medicijnen die worden voorgeschreven bij psychose zich op die stofjes in ons zenuwstelsel.
De begrenzingen van je lichaam voelen
Het is belangrijk dat psychose-gevoelige mensen een hechte band met hun lijf hebben. Dit kan ervoor zorgen dat ze de begrenzingen van hun eigen lichaam beter waarnemen. Zo wordt het makkelijker om contact te houden met de fysieke werkelijkheid. Liefdevolle aanraking kan mensen in psychotische toestand weer terugbrengen bij het ‘ik’. Dan blijkt er wel degelijk verschil te zijn tussen het tastbare en het ontastbare en is het weer mogelijk om zichzelf te beschermen tegen ongewenste invloeden. Het fladderend Shen voelt dan weer de basis van het lichaam waar het bij hoort en zet de landing in.
Ik-kracht: jezelf accepteren
Ik-kracht duidt op je weerbaarheid en onvoorwaardelijke zelfacceptatie. Een groot ego of grootheidswaanzin heeft daar niets mee te maken. Ik-kracht is een zachte kracht en vormt een stevig fundament voor de persoonlijkheid.
Onvoorwaardelijke liefde is hét instrument om ik-kracht te versterken. Misschien mag die in eerste instantie gegeven worden door bijvoorbeeld een naaste of een hulpverlener. Maar eenmaal uit de psychose is het belangrijk dat je ook meer onvoorwaardelijk liefde voor jezelf gaat voelen. Negatieve gedachten als schuldgevoel, zelfkritiek en onzekerheid hebben dan minder voedingsbodem om te groeien en het bewustzijn over te nemen.
Jij bent helemaal oké
Jezelf onvoorwaardelijk liefhebben is voor de meeste mensen – psychose-gevoelig of niet – heel erg moeilijk. We lopen allemaal wonden op en vertalen ze naar afwijzing en afkeuring van wie we zijn. Vaak gebeurt dit al vroeg in de jeugd en herhaalt dit gevoel zich later in het leven regelmatig. Dit is een proces dat plaatsvindt in ons onderbewuste. Ik-kracht kun je dan ook niet alleen met het bewuste denken versterken. Juist het onderbewuste mag voelen dat jij helemaal oké bent en geliefd wordt om wie je bent.
Reiki: een stroom van liefde
En dan komen we automatisch bij Reiki uit. Want Reiki versterkt de ik-kracht als vanzelf. De reiki-energie is als een zuivere stroom van onvoorwaardelijke liefde die door je heen stroomt als je het ontvangt. Al je lichaamscellen, je bewustzijn én je onderbewustzijn reageren daarop. Je hele systeem kan zich diepgaand ontspannen en, bij herhaling van de Reiki-behandelingen, steeds meer die onvoorwaardelijke liefde in zich opnemen. Innerlijk ga je begrijpen dat je die liefde inderdaad waard bent en dat je erop kunt vertrouwen. Je voelt je steeds meer geborgen bij jezelf: je ik-kracht groeit.
Echt aanraken
Zeker bij psychose-gevoeligheid is Reiki via handoplegging het meest geschikt. Het lichaam wordt met de handen aangeraakt, wat het lichaamsbewustzijn vergroot. Vormen van reiki, magnetiseren of aura-healing waarbij rondom het lichaam wordt gewerkt en geen aanraking is, helpen de Shen niet zo goed gronden. Op lichamelijk niveau het verschil tussen jou en de ander voelen, is een heel belangrijke toevoeging van Reiki met handoplegging.
Diepe ontspanning
Het allereerste effect van Reiki is diepe ontspanning. Ontspanning betekent dat prikkels sneller en makkelijker kunnen worden verwerkt en losgelaten. Op die manier stimuleert Reiki dus ook de prikkelgeleiding, zowel op mentaal en emotioneel vlak als op het fysiologische niveau van de lichaamscellen. Minder stress betekent dat natuurlijke processen beter hun gang kunnen gaan. Als je prikkelgevoelig bent, is het zelf leren van Reiki en jezelf daarmee dagelijks behandelen dan ook een grote aanrader.
Antipsychotica
Reiki werkt dus positief voor prikkelgeleiding, lichaamsbewustzijn en ik-kracht en daarmee het in balans houden van de Shen. Betekent dit dan dat er geen antipsychotica of andere medicijnen meer nodig zijn? Nee. In het acute geval van een psychose dient er zo snel mogelijk gehandeld te worden. Antipsychotica betekenen dan voor velen een zeer welkome oplossing. Een Reiki-behandeling met handoplegging kan door mensen in psychotische toestand als bedreigend worden ervaren. Wanneer aanraking wél mogelijk is, is Reiki geven tijdens een psychose zeker aan te raden. Reiki en medicatie kunnen op zich prima samengaan.
Wel is het zo dat langdurige behandeling met Reiki ervoor kan zorgen dat medicijnen minder nodig worden. Wanneer de behandelingen ook ná de psychose doorgaan, bevordert dat verder herstel. Ook vermindert de psychose-gevoeligheid op de lange termijn. De Shen blijft meer automatisch verbonden aan het lichaam en sluimerende negatieve gevoelens verdwijnen uit het systeem. Reiki is dus ook zeker aan te raden in de nazorg en bij het voorkomen van een nieuwe psychose. Zodra je stabiel genoeg bent, kun je leren om jezelf dagelijks te behandelen met Reiki. In overleg met de behandelend psychiater kan medicatie dan op termijn wellicht worden afgebouwd.
Neem altijd contact op met een psycholoog of psychiater bij vermoedens van een psychose, meer info via de GGZ.
Boekentip: De Tao van gezondheid
Wil jij leren hoe je verbanden en relaties kunt zien tussen je lichaam, ziel en psyche? Wil jij je ‘lichaam leren lezen’? Ga dan aan de slag met ‘De Tao van gezondheid’. Veel dingen krijgen een diepere zin en betekenis.
Lees meer tips uit de Chinese geneeskunde:
Chinese geneeskunde & de 5 elementtypes: wat is jouw grootste ergernis (en die van je partner en vrienden)?
Chinese geneeskunde en de vijf elementen: breng je elementen weer in balans met deze tips
Chinese Geneeskunde: zo houd jij je energie hoog in zware tijden
Jacqueline heeft sinds 2010 een praktijk voor lichaamsgerichte coaching en therapie. Ze behandelt klachten door middel van een totaalaanpak op lichamelijk, mentaal, emotioneel en energetisch niveau. Haar missie is om jou te helpen zo vitaal en vreugdevol mogelijk te leven. Daartoe geeft ze Reiki cursussen en begeleidt mensen in individuele coachtrajecten. Haar coaching bestaat uit een combinatie van gesprekken en energetisch lichaamswerk, waarin ze haar kennis op het gebied van o.a. Chinese geneeskunde, holistische voedingsleer en zielsontwikkeling toepast en deelt.
