Hooggevoelig en moeite met relaties? 4 tips om veilige relaties aan te gaan als HSP
Door Gastauteur
Ben je hooggevoelig en vind je relaties maar lastig? Dan ben je niet de enige. Veel hoogsensitieve mensen zijn ongelukkig in hun romantische en/of vriendschappelijke relaties. Jenn Granneman en André Solo geven je in dit artikel 4 uitgebreide tips om als hoogsensitief persoon veilige en vervullende relaties aan te gaan.
Sensitieve mensen zijn vaak heel consciëntieus en empathisch, dus misschien denk je dat sterke, gezonde relaties bij hen vanzelfsprekend zijn, ongeacht of het vriendschaps- of liefdesrelaties zijn. Toch zeggen sensitieve mensen maar al te vaak dat het anders is: relaties zijn een van de grootste uitdagingen in hun leven. Lees in dit artikel waarom relaties voor hoogsensitieve mensen lastig zijn.
4 tips om veilige relaties aan te gaan als hooggevoelig persoon
1. Maak onenigheid veilig
Ruziën met je partner kan ongelooflijk overprikkelend zijn als je sensitief bent. Onderzoekers hebben ontdekt dat conflicten van stellen hetzelfde fysiologische effect hebben als het bestrijden van stress, inclusief een hartslag die op hol lijkt te slaan, geprikkeldheid, onnauwkeurige waarneming van inkomende informatie en – uiteraard – de modus van moeten.
Snow raadt aan dat sensitieve mensen conflicten mindful aanpakken. In het vuur van een meningsverschil raak je gemakkelijk verzeild in je verbeelding of neemt je angst het van je over, zo stelt zij. Om die neiging tegen te gaan breng je je geest terug in het hier en nu door je zintuigen erbij in te schakelen. Adem met aandacht, voel hoe je voeten zich aarden, zoek een object om je op te concentreren of pas een andere strategie toe om te ontprikkelen.
Probeer verbonden te blijven met je eigen ervaring in plaats van je te laten meeslepen door de emoties van de ander. Daartoe moet je misschien af en toe het oogcontact verbreken en rustig nagaan wat er in jezelf gebeurt: welke gevoelens en lichamelijke sensaties je zelf ervaart. Herinner jezelf eraan dat het niet gek is dat je je ongemakkelijk voelt tijdens een conflict, maar vergeet ook niet dat jouw gevoelens en behoeften net zo valide zijn als die van de ander.
2. Vraag om wat je wilt
Afgaand op haar dertigjarige ervaring in het werken met stellen weet klinisch psychologe Lisa Firestone dat de meeste mensen het in een relatie gemakkelijk vinden te benoemen wat ze in een relatie niet willen (de tekortkomingen van de partner), maar hebben ze het moeilijker met het vragen om wat ze wel willen. Sensitieve mensen zijn daarop geen uitzondering en zij vinden het misschien zelfs nog moeilijker om voor zichzelf op te komen.
Hun terughoudendheid komt meestal voort uit goede bedoelingen: sensitieve mensen zijn vaak heel gewetensvol en willen anderen niet tot last zijn of lastigvallen. Maar daardoor kunnen hun eigen behoeften buiten beeld blijven, wat de betekenis van elke relatie kan uithollen. Aan de andere kant bouw je emotionele intimiteit op door te vragen om wat je wilt. Firestone legt dat als volgt uit: ‘Wanneer je eerlijk, direct en vanuit een volwassen standpunt praat over wat je nodig hebt, zal je partner op zijn beurt ook eerder open, responsief en persoonlijk zijn.’
Anderen kunnen je gedachten niet lezen
Sensitieve mensen kunnen ook in de valkuil belanden van de verwachting dat anderen hun gedachten kunnen lezen en op hun behoeften anticiperen. Het is niet moeilijk te bedenken hoe dat komt: sensitieve mensen blinken zelf uit in het lezen van anderen en het anticiperen op hun behoeften. Maar als je sensitief bent, moet je misschien leren wennen aan direct zijn, misschien directer dan je zou willen. Dat geldt zelfs nog sterker als je een relatie hebt met een minder sensitief persoon. Verwacht niet dat anderen in staat zijn jou net zo goed te lezen als jij hen kunt lezen. Besef dat je anders bent en dat de meeste mensen die jij ontmoet gewoon niet over jouw superkrachten beschikken.
Als je sensitief bent, dan kun je zelfs een laag zelfbeeld hebben en het gevoel hebben dat er iets aan je mankeert door je sensitiviteit. Je vraagt je misschien af of je het überhaupt verdient te vragen om wat je wilt. Maar weet alsjeblieft dat jouw behoeften en verlangens even belangrijk zijn als die van anderen. Je zou een vriendin nooit zeggen dat ze niet mag rusten wanneer ze moe is of dat ze niet om hulp mag vragen wanneer ze die nodig heeft. We leren kinderen de Gulden Regel: behandel andere mensen zoals je zelf behandeld wilt worden. Sensitieve mensen hebben de Gulden Regel ook omgekeerd nodig: behandel jezelf zoals je anderen behandelt.
Wanneer je vraagt om wat je wilt, gebruik dan geen beledigende taal. Je woorden moeten een authentieke uiting zijn van wat jij verlangt, zo legt Firestone uit. Je eist niet wat je nodig hebt en spreekt ook geen verwachting uit over iets waarvan je vindt dat je er recht op hebt. Blijf ook uit de buurt van ‘jij-boodschappen’ die beschuldigend zijn.
3. Wees bereid je kwetsbaar op te stellen
Kwetsbaarheid heeft de laatste tijd veel aandacht gekregen van onderzoekers. Vooral sociaal wetenschapper Brené Brown. Brown ontdekte dat gezonde kwetsbaarheid in relaties een groter gevoel van vertrouwen en verbondenheid met anderen geeft. Het kan ook leiden tot diepere gesprekken met meer diepgang en meer persoonlijke zingeving, waar sensitieve mensen zo naar verlangen.
Gezonde kwetsbaarheid draait om je openstellen en het laten zien van je ‘ruwe kantjes en menselijke tekortkomingen’, zo schreef auteur en huwelijkstherapeut Robert Glover.
Kwetsbaarheid betekent niet dat je te veel aspecten van je leven deelt of pijnlijk recht voor zijn raap of hardvochtig bent. Het is ook geen middel om een doel te bereiken: kwetsbaarheid zou niet moeten worden gebruikt om anderen een schuldgevoel te geven, te beheersen of manipuleren. Hier volgt een aantal gezonde manieren waarop je meer kwetsbaarheid in je relaties kunt brengen:
• Geef toe wanneer iets moeilijk, frustrerend of beangstigend voor je is.
• Zeg het iemand wanneer je die bewondert, respecteert, je tot hem of haar aangetrokken voelt of van hem of haar houdt.
• Wees bereid verhalen uit je verleden te delen, of dat nu positieve of negatieve ervaringen waren.
• Zeg het anderen wanneer ze je pijn hebben gedaan.
• Uit je werkelijke gevoelens – zelfs de negatieve – in plaats van die te verhullen omwille van beleefdheid (verdriet, frustratie, teleurstelling, gêne enz.).
• Deel je mening, ook al denk je dat anderen het er niet mee eens zullen zijn.
• Vraag om hulp wanneer je die nodig hebt.
• Vraag om wat je wilt.
4. Pas op voor narcisten en andere toxische of controlerende mensen
Als je ontdekt dat je een relatie hebt met een narcist (of iemand die anderszins misbruikend of controlerend is) dan kun je misschien niet verwoorden wat je ervaart, maar heb je een knagend gevoel dat er iets niet in de haak is. Narcisten geloven dat zij beter zijn dan anderen, hoewel dat soms maar heel subtiel blijkt. Ze kunnen bijvoorbeeld het advies van deskundigen negeren of overdreven kritisch zijn op de bediening in een restaurant.
Narcisten hebben een gebrek aan empathie, zelfs voor vrienden en familieleden, en ze geloven dat zij recht hebben op aandacht, succes en een speciale behandeling. ‘Vraag maar aan een willekeurige sensitieve persoon, en die zal je vertellen dat ze op enig moment in hun leven een relatie hebben gehad met een narcist,’ stelt Deborah Ward, auteur van Sense and Sensitivity. ‘De meesten wisten het op dat moment niet, maar ze hadden steeds meer het gevoel dat er misbruik van hen werd gemaakt, ze voelden zich gebruikt en vroegen zich af hoe ze er los van konden komen.’
De lokroep van de narcist
Hoewel je misschien een sterke verbinding voelt met die persoon (vooral in het begin) zal een relatie met een narcist een inherent gebrek hebben aan echte intimiteit en betekenis. In eerste instantie kan die persoon charmant, grappig en ontzettend in je geïnteresseerd zijn, maar na verloop van tijd voel je je uitgeput, gecontroleerd, gemanipuleerd of verward. En hoe meer je probeert de relatie te herstellen, des te erger wordt het.
Sensitieve mensen kiezen dergelijke relaties niet bewust, maar vanwege hun empathie is de kans dat het ze treft wel veel groter. Sensitieve mensen zijn zich sterk bewust van andermans emoties. Vaak proberen ze bewust (of onbewust) het een ander naar de zin te maken, en narcisten vinden het heerlijk om de ontvangers te zijn van een dergelijke aandacht en zorg.
Wanneer narcisten verhalen delen over trauma of wonden uit hun jeugd, dan willen sensitieve mensen helpen – ook met het verwerken van hun diep weggestopte emoties, en daar heeft een narcist heel veel van. In de ogen van de narcist is dit een gedroomde relatie.
Gezonde grenzen vormen een belangrijk onderdeel van elke relatie, maar ze zijn zelfs nog belangrijker wanneer je te maken hebt met een narcist of een andere controlerende persoon.
Helaas zullen controlerende mensen maar al te vaak geen respect hebben voor jouw grenzen: het verklaart om te beginnen al voor een groot deel waarom ze zo controlerend zijn. Dit is het moment om na te denken over je andere mogelijkheden, aldus Martin. Valt er te onderhandelen over de grens? Sommige grenzen zijn belangrijker dan andere, dus bedenk welk gedrag je bereid bent te accepteren en welk gedrag absoluut onbespreekbaar is.
Compromissen en flexibiliteit zijn prima als de ander ook bereid is dingen te veranderen. Maar als iemand herhaaldelijk je belangrijkste grenzen negeert, dan moet je bedenken hoelang je een dergelijke mishandeling wilt blijven accepteren.
Lees verder:
3 redenen waarom lichtwerkers negatieve/giftige relaties opzoeken
Waarom HSP’s en narcisten elkaar aantrekken
Bron: Hoogsensitief
Hoogsensitief
Jenn Granneman en André Solo laten zien hoe hooggevoeligheid ingezet kan worden in vriendschappen, relaties, ouderschap en op de werkvloer. Dit inspirerende boek heeft de kracht om voorgoed te veranderen hoe we gevoelige mensen zien, en hoe zij zichzelf zien.
Lees verder over uitdagingen in relaties:
Waarom het innerlijke kind zo belangrijk is in relaties
Wijsheid van Eckhart Tolle over terugkerende problemen in relaties
Dít zijn de voordelen en uitdagingen van relaties tussen introverte en extraverte mensen
Dit is waarom niet alle vriendschappen voor altijd zijn
Inspirerend leven werkt samen met experts om je te inspireren. Gastauteurs bieden ons hun verhalen aan om met jou te delen.
