Hoe kun je een hoogsensitief kind helpen en begeleiden bij zijn/haar hooggevoeligheid?
Door Irene Langeveld
In mijn werk begeleid ik normaal gesproken volwassen hooggevoelige mensen (HSP) maar vanuit mijn werkervaring als (antroposofisch) pedagogisch medewerker deel ik in dit artikelen tips voor als je ouder bent van een hoogsensitief kind.
Hoe kun je een hoogsensitief kind helpen en begeleiden bij zijn/haar hooggevoeligheid?
1. Zorg voor regelmaat en voorspelbaarheid
Een hoogsensitief kind heeft (meer nog dan een niet-hoogsensitief kind) behoefte aan duidelijkheid, regelmaat en structuur. Een hoogsensitief of hooggevoelig kind kan enorm van streek raken bij onverwachte, niet aangekondigde veranderingen. Ook zullen ze het je direct terugspiegelen wanneer je niet helder bent in je eigen grenzen en regels. Een hoogsensitief kind gedijt het beste wanneer je:
Veranderingen en overgangen duidelijk aankondigt
Denk aan de overgang van spelen naar eten, van buiten naar binnen spelen, het weggaan van huis of weggaan van school/opvang/oppas/speeltuin. Al deze situaties zijn overgangen en overgangen kunnen lastig zijn als ze voor je kind onverwacht komen. Hij/zij kan dan bijvoorbeeld opstandig of verdrietig worden. Door het aankondigen van de overgang help je je kind voorbereiden op wat er gaat komen. Zo wordt de wereld voorspelbaarder en voor je kind voelt dat veiliger. Het resultaat is meer rust bij je kind.
Duidelijke grenzen hebt
Grenzen bieden veiligheid. Als de ene keer iets wel mag en een andere keer niet, weet je kind niet waar hij/zij aan toe is. Hoogsensitieve kinderen zijn hier, door hun behoefte aan structuur en duidelijkheid, extra gevoelig voor. Wees niet bang om nee te zeggen of bij je standpunt te blijven. Duidelijkheid betekent veiligheid voor je kind.
Als je kind overstuur is doordat iets niet mag, of om een andere reden: erken dan zijn/haar emoties. Zeg dat het oké is om dat te voelen. Maar als je kind je bijvoorbeeld uit boosheid wil slaan, kun je zeggen: “nee, je mag best boos zijn, maar je mag mij niet slaan. Sla maar op dit kussen”. Dus: erken de emotie en help je kind om zijn/haar emoties op een gezonde manier te uiten. En blijf bij je grens, als dat de oorzaak van de emoties was: “ik snap dat dat niet leuk is, maar we gaan echt nu …. (en omschrijf wat je verwacht van je kind).
Structuur aanbrengt in zijn/haar leven
Regelmaat en ritme geven structuur en helderheid. Denk aan het ritme in een dag (ochtend en avondrituelen, wat doe je eerst, wat gebeurt daarna), ritme in een week en zelfs ritme in een jaar (het bewust beleven van de seizoenen door de liedjes die je zingt en de activiteiten die je doet). Dit is wat de antroposofie en de vrije school heel goed doen maar wat je thuis zelf ook kunt.
Wees je bewust dat hoewel voor ons volwassenen variatie leuk en afwisselend is, een hoogsensitief kind het meestal het fijnst vindt wanneer dingen hetzelfde gaan als altijd. Daar kun je best eens in de zoveel tijd van afwijken, maar met een stevige, regelmatige basis help je je kind de wereld te begrijpen.
2. Erken de sensitiviteit van je kind
Als je dit artikel leest ben je je bewust van de sensitiviteit van je kind en eventuele sensitiviteit van jezelf of de andere gezinsleden. Je helpt je kind enorm als je open kunt praten over wat hij/zij ervaart.
Er zijn leuke boekjes op de markt voor kinderen over hooggevoeligheid, bijvoorbeeld over kabouter Langmuts voor kleuters. Ook voor oudere kinderen is informatie beschikbaar die ze zelf tot zich kunnen nemen.
Iets anders wat belangrijk is: als je kind iets voelt van jou en dat uitspreekt, wees dan open en eerlijk over wat je voelt. Als je kind bijvoorbeeld voelt dat jij verdrietig bent, maar jij zegt dat er niets aan de hand is, gaat je kind aan zichzelf twijfelen. Erken dat hij/zij het goed gevoeld heeft, dat je inderdaad verdrietig bent maar dat dat niets met hem of haar te maken heeft. Kinderen hebben namelijk de neiging om alles op zichzelf te betrekken en zullen al snel concluderen dat je verdrietig bent om hén. Dus erken dat je verdrietig bent, maar dat dat iets van jou is, dat hij/zij daar niets aan hoeft te doen en (bijvoorbeeld) dat het vanzelf weer over gaat. Je zult zelf de woorden vinden die bij je kind en zijn/haar leeftijd passen.
3. Geef je kind voldoende tijd om bij te tanken
Voor een hoogsensitief kind is het extra belangrijk om de tijd te krijgen om alle ervaringen van de dag of week te verwerken. Je kind meenemen de natuur in kan daarbij helpen: een bos, een park, het strand, of desnoods een zandbak.
Alle activiteiten die je met je handen doet helpen je kind om in het lichaam te komen. Dus ook kleien, spelen met zand in de zandbak, helpen met tuinieren, etc. Ook verven of kleuren met alleen maar kleuren (dus geen kleurplaat, want dan spreek je juist weer het hoofd aan) kan fijn zijn.
Geef je kind voldoende tijd voor rust. Even zonder vriendjes/vriendinnetjes/broertjes/zusjes en met rustige activiteiten. Zodat alle ervaringen een plekje kunnen krijgen. Dit is extra belangrijk in intensieve periodes zoals de terugkeer naar school na de vakantie, de overgang naar een nieuwe klas, de sinterklaasperiode, rond zijn/haar verjaardag, etc.
4. Heb vertrouwen in het pad van je kind
Net zoals jij je eigen pad hebt moeten lopen, moet je kind dat ook. Hij/zij is niet voor niets sensitief. Er zullen hobbels op het pad komen, uitdagingen, mensen die de gevoeligheid niet begrijpen. Probeer niet de hobbels te voorkomen, maar help je kind omgaan met dat wat er op zijn pad komt. Het gaat er niet om te voorkomen dat je kind af en toe valt of tegen een muur aanloopt, maar om hem/haar te helpen hoe hij/zij na het vallen kan opstaan en het misschien de volgende keer zelf kan voorkomen. Als je alle hobbels uit de weg wilt ruimen nog voordat het een probleem vormt, ontneem je je kind zijn eigen ervaringen en levenslessen. Vertrouw op het pad van je kind!
5. Leer je eigen sensitiviteit kennen
En tenslotte: als jij jezelf en je eigen sensitiviteit beter begrijpt, kun je ook je kind beter begeleiden. Hoogsensitieve kinderen zijn vaak perfecte spiegels die jou als ouder laten zien waar je nog aan jezelf kunt werken: wat je zelf nog mag leren of op welke gebieden je jezelf nog meer mag accepteren. Als jij beter met je eigen hoogsensitiviteit en gevoelens om kunt gaan, kun je ook beter met de gevoelens en sensitiviteit van je kind omgaan.
Op de website van Irene Langeveld leer je oefeningen en geleide meditaties om beter met je eigen hoogsensitiviteit om te gaan. Klik hier voor meer informatie!
Boekentip: Leven met hooggevoelige kinderen
Susan Marletta-Hart laat zien hoe we een hooggevoelig kind kunnen herkennen. Daarvoor gebruikt ze recente inzichten(deel 1). Ook staat haar boek vol verhalen: wat het bijvoorbeeld betekent voor hooggevoelig kind om op kamp te gaan of waarom het zoveel last heeft van een kriebelend labeltje in een T-shirt (deel 2). Ten slotte geeft Susan Marletta-Hart 26 oefeningen en meditaties o.a. `Wees luid , `Visualiseer een schild en concrete tips voor ouders en andere opvoeders (deel 3).
Bestel nu jouw exemplaar met gratis verzending.
Lees ook deze artikelen:
Oefeningen voor hooggevoelige kinderen: de aura herkennen
Gevoelige ouder, gevoelig kind? – Zo wordt het makkelijker
10 x tips om je gevoelige kind met heftige gevoelens te helpen omgaan
Irene Langeveld helpt sinds 2010 hooggevoelige mensen om zich thuis te voelen in zichzelf en in de wereld. Ze helpt je om te landen in je lijf, bij jezelf te blijven en op je eigen innerlijke kompas te vertrouwen. Wanneer je goed verbonden bent met jezelf, kun je van daaruit verbinden met de wereld om je heen zonder daarbij jezelf te verliezen. Je kunt met Irene werken in individuele begeleiding of in verschillende online (meditatie)cursussen en workshops. Daarnaast vind je vele gratis meditaties op haar website.
Leuk om te lezen en ook inspirerend. Ik werk zelf als leerkracht op een staatsvrije school ( het Vasteland) ik heb deze school zelf opgericht mede om tegemoet te komen aan het heel willen laten van kinderen. Daarbij speelt het aangeven van grenzen inderdaad een belangrijke rol. Mooi hoe jij dat ook beschrijft en onderstreept. Succes met je mooie werkzaamheden. Ik volg je al een tijdje. Goede groet, Wouter Weerman