Histamine & hooikoorts: wat doet het met je lichaam en wat kun je doen als je overgevoelig bent?
Door Marjolein Dubbers
Histamine is iets waar ik regelmatig vragen over krijg van vrouwen. Zoals van Astrid bij wie was vastgesteld dat ze daar overgevoelig voor was en dat ze daarom histamine-arm moest gaan eten. Ze vroeg zich af wat histamine eigenlijk is en wat het doet in het lichaam. En natuurlijk vooral hoe het komt dat je daar last van kunt krijgen en wat je dan wel en niet kunt eten. Laat ik eens proberen hier een helder antwoord op te geven.
Wat is histamine?
Histamine is een stofje dat door het lichaam zelf wordt aangemaakt. Het is een zogenaamde ‘biogene amine’, en belangrijk bij verschillende processen in ons lichaam, zoals de aanmaak van maagzuur, ons slaap-waakritme en de werking van het immuunsysteem. Ook fungeert het als neurotransmitter (een soort hersenhormoon) in het centrale zenuwstelsel; dat wil zeggen dat het invloed heeft op hoe we ons voelen, ons humeur dus. Het wordt ook door je lichaam aangemaakt tijdens allergische reacties (bijvoorbeeld hooikoorts).
Histamine is een belangrijke stof die we echt nodig hebben: het zet bijvoorbeeld het immuunsysteem aan tot actie als er een ziekteverwekker binnendringt. Maar het wordt een probleem als er te veel van in het lichaam aanwezig is. Als deze drempelwaarde (die voor iedereen anders is) wordt overschreden kun je klachten krijgen.
Niet alleen aanmaak in je lichaam
Histamine wordt dus door je lichaam aangemaakt. Maar niet alle histamine komt op die manier in je lichaam terecht, het zit ook in allerlei voedingsmiddelen. En om het nóg ingewikkelder te maken zijn er ook voedingsmiddelen die zogenaamde ‘histaminevrijzetters’ zijn: voedingsmiddelen die het lichaam ertoe aanzetten om extra histamine vrij te geven. Dit gebeurt als je iets eet waar je lichaam niet goed tegen kan; waar je intolerant of allergisch voor bent. Dit laatste komt steeds vaker voor.
Het histaminegehalte in voeding kan daarbij ook nog toenemen als de voeding rijper wordt (groenten en fruit), als het gegist of gefermenteerd is (wijn, kaas, zuurkool), of als het minder vers wordt en een beetje gaat bederven (vis, vlees).
Drie manieren waarop je lichaam aan histamine komt
Het komt dus in je lichaam op de volgende drie manieren:
- Doordat het lichaam het zelf produceert
- Door voeding te eten met veel histamine
- Door voeding te eten die van zichzelf weinig histamine bevat (de zogenaamde ‘histaminevrijzetters’) maar wel het lichaam stimuleert zelf meer histamine vrij te geven
Een teveel aan histamine
Er zijn dus verschillende oorzaken waardoor het histaminegehalte in je lichaam teveel kan stijgen. Je lichaam kan teveel histamine aanmaken als reactie op bepaalde voedingsmiddelen waar jij allergisch of intolerant voor bent. De allergische reactie ontstaat doordat antilichamen in contact komen met cellen die histamine bevatten en dit vervolgens laten vrijkomen. Ook andere allergieën zoals hooikoorts zorgen ervoor dat je histaminegehalte enorm stijgt.
Dit kan zich uiten in bijvoorbeeld jeuk, huiduitslag, een verstopte neus, of astmatische klachten. Een teveel kan er zelfs voor zorgen dat je angst- en paniekaanvallen krijgt, want zoals ik hierboven al zei, het is ook een neurotransmitter, die ervoor kan zorgen dat er gevoelens van angst en paniek in je hersenen worden opgewekt als er een teveel is.
DAO breekt een teveel aan histamine af
Er kunnen dus klachten ontstaan bij een teveel aan histamine in je lichaam vanwege een voedselallergie. Het kan echter ook zijn dat je een tekort hebt aan een bepaald enzym genaamd DAO (voor wie het weten wil: diamino-oxidase), wat tot klachten kan leiden. Dit enzym hoort namelijk in voldoende mate aanwezig te zijn in de darmen om ervoor te zorgen dat een overmaat aan histamine wordt afgebroken. Bij een tekort aan dit enzym kan de histamine zich ophopen en kun je last krijgen van dezelfde symptomen als bij een allergie.
Hoe ontstaat een tekort aan DAO?
Je kunt een tekort aan DAO hebben door een genetische aanleg, waardoor je gewoon niet genoeg aanmaakt. Het tekort kan echter ook optreden als je ontstekingen hebt in je darmen of een disbalans in de darmflora. Ook een gebrek aan vitamine B6 (dit is een belangrijke cofactor voor DAO) of gebruik van bepaalde medicijnen kan zorgen voor een tekort aan DAO. Het is dan vooral zaak om je darmflora weer op orde te krijgen. Een goede darmtherapeut kan je hierbij helpen.
Maar daarnaast zul je ook moeten uitzoeken welke voeding bij jou tot klachten leidt, zodat je die een tijdlang kunt vermijden om je systeem weer tot rust te brengen en balans terug te krijgen. Of je inderdaad een tekort aan DAO hebt kun je bij een arts of therapeut laten meten. Een signaal dat hierop kan wijzen is als je na het drinken van een glas wijn snel rode vlekken in je hals of gezicht krijgt. Als je vervolgens niet makkelijk in slaap kunt komen kan het zijn dat je last hebt van een DAO-tekort.
Vooral bij vrouwen komt het vaak voor
Problemen met histamine komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, vooral naarmate we ouder worden. Dit komt doordat bij vrouwen de hormoonbalans tussen progesteron en oestrogeen erg van belang is en veel vrouwen, zeker na hun veertigste, last hebben van oestrogeendominantie. Dit betekent dat er te veel oestrogeen in het lichaam is ten opzichte van progesteron. Wat heeft dat met histamine te maken?
Om het eenvoudig uit te leggen: bij een oestrogeendominantie wordt er meer histamine in je lichaam vrijgegeven en juist minder DAO aangemaakt. Het vervelende is dat histamine zelf ook nog eens de extra aanmaak van oestrogeen stimuleert, omdat de histamine de eierstokken aanzet tot productie van nog méér oestrogeen. Het kan zo dus een vicieuze cirkel worden. Vlek op vlek op vlek dus.
Vooral klachten vlak voordat je ongesteld wordt?
De normale hormoonschommelingen van progesteron en oestrogeen in de maandelijkse cyclus kunnen er ook voor zorgen dat je meer last hebt van allergische reacties. Vlak voor de eisprong en voor de menstruatie zijn de oestrogeengehaltes ten opzichte van progesteron het hoogst en kan je dus meer last hebben van een teveel aan histamine.
Wat de oorzaak ook is: een overmaat aan histamine kan leiden tot allerlei klachten en symptomen, zoals allergische reacties.
Wat voor symptomen kan je krijgen?
Welke symptomen zouden kunnen wijzen op een histamine-intolerantie of -allergie? Om de belangrijkste te noemen:
- Jeuk
- Een verstopte neus; niezen
- astmatische klachten
- Rode huid; blozen
- Hartkloppingen
- Diarree
- Een brijachtige ontlasting
- Lage bloeddruk
- Darmkrampen
- Onrust en angst
- Hoofdpijn
- Slaapproblemen, vooral niet in slaap kunnen komen.
Het is verschillend per persoon welke symptomen zich voordoen. De meeste mensen hebben maar één of enkele van de bovengenoemde symptomen. Wil jij weten of je overgevoelig bent voor histamine laat het dan testen.
De oplossing: het eliminatiedieet
Als een overmaat van histamine bij jou klachten geeft, dan zul je een tijdlang (meestal 4 weken) echt alle histaminerijke voeding en histaminevrijzetters moeten vermijden. Na de eerste 4 weken kun je langzaam weer wat dingen gaan invoeren en er dan goed op letten of die niet meer tot een reactie leiden.
Deze manier van werken noem je een eliminatiedieet: je elimineert alles wat problemen kan geven en voert dan langzamerhand weer wat meer voedingsmiddelen in, terwijl je er goed op let dat de reactie nu uitblijft. Dat je er na vier weken niet meer gevoelig voor bent heeft te maken met het feit dat je darmen zich hebben kunnen herstellen.
Voeding met veel histamine en histaminevrijzetters
Er is veel voeding die veel histamine bevat of die onder de histaminevrijzetters valt:
- Vis, vooral als die niet heel vers is
- Schaal- en schelpdieren
- Alcohol, vooral rode wijn
- Spinazie, pompoen, aubergine, olijven
- Gefermenteerde voeding zoals zuurkool of tempeh
- Oude kaas, Parmezaanse kaas, (blauw)schimmelkazen zoals Roquefort
- Varkensvlees, lamsvlees, wild
- Gistextract (of mononatriumglutamaat, E621, MSG)
- Aardbeien, citrusfruit, gedroogd fruit
- Eieren (alleen het wit)
- Chocolade
- Tomaten
- Gerookte en gepekelde voeding
- Kruiden, o.a. kaneel, chili, tijm
Zo vers mogelijk en voldoende variëren
Let erop dat je alles wat je eet zo vers mogelijk is, niet alleen bij vis, want hoe langer iets ligt hoe hoger het histaminegehalte wordt. Let er daarnaast op dat je veel afwisselt, bijvoorbeeld door minstens drie dagen (of liever nog meer) aan te houden tussen de keren dat je iets bepaalds eet. Te vaak hetzelfde achter elkaar eten zorgt namelijk voor meer kans op allergieën en dus op meer histamine. Op deze manier kun je ervoor zorgen dat je niet over de drempelwaarde komt waar jij nog goed tegen kunt.
DAO als supplement kan verlichting geven
Soms kan het helpen om een supplement te slikken met DAO. Dit kan ervoor zorgen dat de histamine die je via voeding binnenkrijgt in de darmen beter wordt afgebroken. Dan moet wel vaststaan dat je inderdaad een gebrek aan DAO hebt (dit kun je laten testen) anders heeft het geen zin. Het supplement heeft namelijk geen effect op de hoeveelheid histamine die je lichaam zelf aanmaakt; het verlaagt alleen de histamine uit de voeding die je hebt gegeten. Dit kan er wel toe leiden dat de totale hoeveelheid histamine onder jouw drempelwaarde komt, waardoor je klachten kunnen verminderen of verdwijnen. Het blijft echter zaak om er ook voor te zorgen dat je minder histamine binnenkrijgt van buitenaf.
Je snapt dus wel dat het even een kwestie van doorzetten kan zijn, omdat je zeker in het begin erg veel moet laten staan. Maar als je zo van je klachten af kan komen is het zeker de moeite waard!
Boekentip: Wil je meer handige tips voor je gezondheid?
Eet meer energie is de ultieme gids voor voor iedereen die op zoek is naar meer energie om zo een vrolijk en vitaal leven te leiden.
Meer lezen? Bestel nu Eet meer energie bij onze webshop Boekenwereld.com met gratis verzending.
Lees ook deze artikelen:
Heb je ook zo’n last van hooikoorts? Dit zijn de beste natuurlijke tips om de klachten te verminderen
Zo herken je een te veel aan histamine in je lijf (+ de oorzaken ervan)
Hooikoorts: deze voedingsmiddelen helpen je klachten te verminderen
Een onbekende oorzaak van angst & depressie: je afweersysteem staat steeds aan
De website van Marjolein Dubbers, energiekevrouwenacademie.nl, wordt jaarlijks door meer dan 2 miljoen bezoekers bezocht. Marjolein is food- en lifestylecoach en heeft een passie voor de gezondheid van vrouwen.
