Emotionele eerste hulp: zo kun je iemand bijstaan tijdens heftige gebeurtenissen
Door Sandra Hintringer
Elk moment van de dag kunnen we getuige zijn van een ongeval, een fysieke of verbale aanval, of een of andere onvoorziene gebeurtenis. Gelukkig gebeurt dit niet vaak maar áls dit gebeurt: weet je dan hoe je emotionele eerste hulp kunt verlenen? Nervus vagus-expert Sandra Hintringer leert je in dit artikel hoe je dit geeft. Je kunt emotionele eerste hulp ook inzetten bij kleine ongevallen.
Of er een traumastoornis ontstaat of niet, ligt onder andere aan de ondersteuning die we ter plaatse of in het algemeen kregen in geval van nood, en hoelang we daarop moesten wachten.
Elk moment van de dag kan het ons overkomen dat we getuige zijn van een ongeval, een fysieke of verbale aanval, of een of andere onvoorziene gebeurtenis. De bandbreedte is groot: het incident kan soms zo onbeduidend zijn dat het nauwelijks opvalt dat er op dat moment een aanval plaatsvindt; een andere keer kan iets zo vreselijk zijn dat je alleen maar wilt wegrennen. We kunnen altijd iemand tegenkomen die zich in een van de beschreven noodtoestanden bevindt, hoewel dat in het gewone dagelijkse leven zelden zal voorkomen. Vooral als er sprake is van hulpeloosheid, desoriëntatie, shock of paniek is het belangrijk om te weten hoe je idealiter met het slachtoffer zou moeten omgaan.
Gebaseerd op wat we nu weten over het ontstaan van trauma’s en de gevolgen daarvan, zijn het niet alleen dramatische gebeurtenissen, maar vaak ook kleine dagelijkse trauma’s die ons leven in één klap kunnen veranderen.
Of er een traumastoornis ontstaat of niet, ligt onder andere aan de ondersteuning die we ter plaatse of in het algemeen kregen in geval van nood, en hoelang we daarop moesten wachten. Behalve empathie, moed en kennis hebben we als hulpverlener in het uiterste geval vooral kalmte nodig, om ons niet emotioneel te laten overweldigen door wat er gebeurt. In plaats daarvan hebben we een nuchtere maar tegelijkertijd ook medelevende houding en zelfregulatie nodig.
Emotionele eerste hulp
De volgende stappen moeten je helpen om naast de officiële hulpverlening moedig, onbevreesd en gevoelvol een slachtoffer emotioneel bij te staan. Het lezen en internaliseren van de volgende punten zal enige tijd vergen, maar houd er rekening mee dat we in het gewone dagelijkse leven soms binnen een seconde moeten beslissen wat we moeten doen. Bijvoorbeeld als je in de bus iemand tegenkomt die een paniekaanval heeft, je kind met de step
valt, of iemand uitglijdt in de supermarkt. Veel mensen zeggen dat ze zich niet veilig voelen in de rol van eerstehulpverlener en dat ze dat betreuren, maar dat ze vrezen om getuige te zijn van zo’n soort situatie.
Naast de volgende tips zou je in gedachten moeten houden dat het slachtoffer zich hoe dan ook in een noodsituatie bevindt, geheel los van jouw reactie. Elke ondersteuning die je de hulpbehoevende geeft, kan zijn situatie aanzienlijk verbeteren. Wanneer je de volgende punten ook maar voor de helft ter harte neemt, help je de ander al meer dan wanneer je alleen maar staat te kijken of doorloopt.
7 stappen: zo geef je emotionele eerste hulp
Regels en technieken voor het verlenen van emotionele eerste hulp
1. Zet je innerlijke waarnemer aan. Controleer in welke neurofysiologische toestand je je bevindt, want als je getuige bent van een voorval, gaat je stresscurve waarschijnlijk omhoog.
2. Reguleer eerst jezelf. Haal een paar keer diep adem, en adem vooral zo langzaam en lang mogelijk weer uit. Dit
kalmeert je zenuwstelsel en laat het weten dat je zelf buiten gevaar bent.
3. Richt je blik en je gedachten puur op de feiten. Vooral in situaties die als zeer overweldigend of onrechtvaardig
worden gezien, zijn we snel emotioneel betrokken. Zodra je jezelf hebt gereguleerd, probeer je kalm en rustig te blijven door hardop of zachtjes te vertellen wat je om je heen ziet, dat wil zeggen, door je te oriënteren op de situatie.
Dat zou er zo uit kunnen zien: ‘Ik ben in supermarkt xy, en op dit moment op de drogisterijafdeling. Er is iemand
gevallen, en naast mij staat iemand die ik zo meteen om hulp zal vragen. Ik voel dat de spieren in mijn lichaam zich
spannen en heb plotseling de neiging geschrokken te gaan gillen of er snel naartoe te rennen. Ik reguleer mezelf zoals beschreven onder punt 2, en loop naar de persoon toe dieop de grond ligt.’
4. Loop langzaam naar deze persoon toe en probeer in zijn gezichtsveld te blijven, zodat hij je kan zien aankomen.
5. Als de persoon je aankijkt, is het altijd goed om te vragen of het goed is dat je naar hem toe komt. Mensen die zeer geïrriteerd zijn, zullen waarschijnlijk niet echt (kunnen) antwoorden. Wees altijd alert en handel naar je gevoel. Houd in elk geval een minimale afstand aan, die ondanks dat je relatief dichtbij bent veiligheid biedt.
6. Praat langzaam en kalm met de persoon. Je zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: ‘U hebt een ongeluk gehad; ik blijf bij u tot er hulp komt.’ Of: ‘U bent op de grond gevallen; ik blijf bij u tot het beter met u gaat.’ Verzeker de persoon er in elk geval van dat je hem niet alleen laat. Dat is heel belangrijk om een bepaald gevoel van veiligheid te creëren.
7. Ongeacht of je een volwassene of een kind helpt: vraag of het is toegestaan, of laat op z’n minst weten, dat je deze persoon fysiek gaat aanraken. Vertel daarbij waar je je hand gaat neerleggen of dat je gewoon naast hem komt zitten om hem te ondersteunen.
Het is niet per se noodzakelijk om het slachtoffer aan te raken, in sommige gevallen kan dat zelfs een negatief effect hebben. Je intuïtie zal je helpen, en je zou kunnen vragen: ‘Is het goed als ik mijn hand op uw arm leg?’ Als de persoon gedesoriënteerd lijkt, zeg je gewoon: ‘Ik leg nu mijn hand op uw arm.’ Je zult dan vanzelf merken of deze persoon rustig wordt of alleen maar nog onrustiger.
Bron: De nervus vagus
De nervus vagus, onze innerlijke therapeut
Hoe kalmeer je jezelf en leef je in de flow? Je nervus vagus is de sleutel. Deze ontzettend belangrijke zenuw reguleert namelijk hoe jij je voelt. Tijd om er kennis mee te maken!
Lees ook deze artikelen:
- De nervus vagus: wat zijn de gevolgen van een beschadigde nervus vagus? (en wat kun je doen om dit te herstellen?)
- Nervus vagus: deze bizar simpele oefening ontspant jouw overprikkelde nervus vagus
