Als je wordt geboren in een gezin met een narcistische ouder, heb je geen stem. “Kinderen zullen al vroeg ontdekken dat wat zij denken, willen of voelen niet belangrijk is, want de narcist komt altijd op de eerste plaats,” zegt Mjon van Oers, auteur van Voorbij het narcisme. In dit artikel belicht ze de pijnlijke en verstrekkende gevolgen hiervan.
Kinderen in narcistische familiesystemen proberen om liefde, aandacht en goedkeuring te verdienen door te voldoen aan de behoeften van hun ouders.
Het perfecte gezin
Bij vrijwel alle gezinnen waarin een van de ouders narcistisch is, is hetzelfde patroon zichtbaar. Het narcistische gezin ziet er aan de buitenkant vaak overdreven perfect uit. De narcist doet alles om het goede imago in stand te houden en de partner doet dikwijls mee. Van de kinderen wordt verwacht, zo niet geëist, dat zij minstens even hard hun best doen. Ze moeten in alles braaf en perfect zijn, met inachtneming van wat anderen ervan zouden kunnen vinden.
Het gevoel van schaamte als je iets ‘fout’ doet, is voor hen een extra stressfactor. Ze zullen al vroeg ontdekken dat wat zij denken, willen of voelen niet belangrijk is, want binnen het gezin komt de narcist altijd op de eerste plaats. Zelf hebben ze geen stem.
Zo braaf mogelijk zijn
Kinderen in narcistische familiesystemen proberen om liefde, aandacht en goedkeuring te verdienen door te voldoen aan de behoeften van hun ouders. Ze vergeten daarbij hun eigen behoeften en emoties. Ze krijgen dus niet of nauwelijks de gelegenheid om hun eigen behoeften te ontdekken en te verkrijgen wat zij zelf nodig hebben.
Ieder kind reageert anders op een narcistische vader of moeder. Sommige kinderen worden hyperalert en scannen – ook als ze later volwassen zijn – altijd hun omgeving op gevaar of bedreigingen. Hun gevoel van onveiligheid is diepgeworteld. Anderen zijn zeer meegaand; vooral meisjes willen graag de harmonie behouden. Ze proberen aan de eisen van de narcistische ouder te voldoen en offeren zich snel op.
Deze kinderen doen vaak hun uiterste best om zo braaf mogelijk te zijn. Ze zijn ook geneigd om het altijd iedereen naar de zin te maken. Ze kunnen naar de buitenwereld toe doen alsof alles in orde is, hoe slecht ze zich vanbinnen ook voelen… Het is hun aangeleerd om de ideale dochter of zoon te zijn en om een façade op te houden.
Verzet als overlevingstechniek
Het andere uiterste is het kind dat in verzet gaat tegen de narcistische ouder. Het gaat tegen hem in, trotseert hem of daagt hem uit. Of het kind trekt zich terug door zich bijvoorbeeld onverschillig op te stellen. Sommige kinderen worden zeer koppig. Ze zien hoe de zelfzuchtige ouder krijgt wat hij wil, doordat er continu aan zijn behoeften wordt voldaan door anderen. Zo leren ze al vroeg hoe ze kunnen manipuleren en ze gaan het ook zelf doen. Ze ontwikkelen de stijl van de narcistische vader of moeder, inclusief de agressie en intimidatie om hun zin te krijgen.
Weer andere kinderen zijn zich minder bewust van de dynamiek in de familie. Ze leiden zichzelf af met activiteiten en vertellen zichzelf dat alles in orde is. Er zijn genoeg voorbeelden van kinderen voorhanden die ingenieuze overlevingstechnieken ontwikkeld hebben. Ze verstoppen zich in boeken, videogames, tekenen, schrijven of andere creatieve activiteiten. Sommigen hebben het geluk een sport of hobby te vinden die afleiding en verlichting geeft. Als ze uitblinken in een activiteit, kan dat soms hun gevoel van eigenwaarde redden.
Kinderen uit elkaar gedreven
Sommige kinderen zoeken instinctief, van kleins af aan, veiligheid bij de gezonde ouder die tot hechting in staat is en wijzen de narcist af. Die zal dit kind beschouwen als een bedreiging voor zijn almacht. Zo ontstaan er binnen het gezin ‘kampen’. In het ene kamp zit de narcist met zijn geliefde kind en in het andere kamp de gezonde ouder met de zondebok.
Deze verdeling in kampen kan zwaar drukken op het contact tussen de kinderen onderling. De ongelijke behandeling kan gemakkelijk jaloezie tussen hen veroorzaken. En ook als ze het op zich prima met elkaar kunnen vinden, zal de narcist altijd proberen op de een of andere manier een wig tussen de kinderen te drijven. Hij zal het ene kind min of meer dwingen mee te doen aan de pesterijen en vernederingen van het niet-geliefde kind. Ook kunnen de kinderen worden ingezet tégen de andere ouder. Binnen een narcistisch gezin kan dit tot extra disharmonie en stress leiden.
Als volwassene weer slachtoffer
Wanneer het misbruik niet stopt en deze kinderen niet of onvoldoende hulp krijgen, zijn er meestal twee scenario’s van toepassing. Het eerste is dat het kind opgroeit tot iemand die zélf narcistische trekjes heeft. De andere mogelijkheid is dat het kind als volwassene afhankelijk blijft van anderen en zelfs relaties aangaat waarin hij opnieuw slachtoffer is van narcistisch misbruik. Narcistisch ouderschap leidt er regelmatig toe dat kinderen later zelf ofwel dader of slachtoffer worden van misbruik.
Het is ook niet zo vreemd dat kinderen van narcisten als volwassene weer slachtoffer worden. Ze zijn in veel gevallen gewend om narcisme te tolereren. Ze zijn ermee opgegroeid en erin getraind. Ze weten niet beter, dus voor hen is het normaal. Dit maakt hen kwetsbaar om opnieuw te verzeilen in een narcistische (werk)relatie. Ze hebben namelijk exact de tolerantie die een narcist zoekt. Ze herkennen het gedrag en het moeilijke daaraan is dat het niet wordt herkend als onveilig, maar juist als vertrouwd. Het is daarom van groot belang dat kinderen van narcistische ouders, wanneer ze oud genoeg zijn, langzaam de waarheid van hun situatie beginnen in te zien. Ze zijn dan in staat om betere keuzes te maken in hun eigen belang.
Wil je meer lezen over narcisme?
Ben je opgegroeid met een narcistische ouder? Voorbij het narcisme is vanuit het hart geschreven voor iedereen die met dit complexe fenomeen te maken heeft. Het is een zeer compleet boek vol voorbeelden, bewijzen, ervaringsverhalen, tips en technieken.
Bestel nu jouw exemplaar in onze webshop Boekenwereld.com met gratis verzending.
Door anderen gelezen:
Emotionele verwaarlozing: zo herken je een narcistische ouder
Hoe herken je een narcist?
11 inzichten voor het omgaan met manipulatieve / narcistische mensen
Mjon van Oers is een toonaangevende autoriteit op het gebied van narcisme in relaties. Haar pioniersgeest levert transformerende publicaties op, waarmee ze al duizenden vrouwen én mannen geholpen heeft om te herstellen van narcistisch misbruik. Zij is sinds 1992 zelfstandig auteur en schrijft (ook) over bewegen, gezondheid, mens en relaties. Haar publicaties, onder andere over narcisme, verschenen in diverse tijdschriften, online artikelen, e-books en boeken. Mjon schrijft niet alleen, zij geeft ook workshops, lezingen en inspireert als trainer.
Zo f..herkenbaar, nu op 44 jarige leeftijd nóg steeds in therapie. Bedankt voor je boek en ook bovenstaande tekst, erg helpend. Nu pas besef ik dat er een heel andere wereld is, nu leren hoe daarin te leven met de diepe littekens.. En gesteund voelen ondanks alles staan we hierin blijkbaar niet alleen..
Zo waar, dit verhaal! Geen verdere woorden nodig....... zeer gekwetst.
Gewoon een praktische vraag: verzending naar België ? Mvg en dank Marie-Ange
Deze woorden kwamen binnen en zorgde voor een stortvloed aan tranen. Dank je wel voor het delen. Dank je wel voor de tranen. Het is zo herkenbaar. Alles eerlijk gezegd. Ik ben het kind geworden dat is gaan en blijven plezieren. Dat het wegvluchten in boeken als overlevingstechniek had en blijven hopen dat op een dag mijn 'echte' ouders mij kwamen ophalen. Nee, ik ben niet geadopteerd, dus die dag kwam nooit. Ik ga je boek lezen en hoop dat het met jou goed gaat?
Zo vreselijk! Mijn bonus kleinkind van 4 jaar heeft een moeder en oma! Heeft 4 jaar met moeder bij ons gewoond en nu ineens wil ze terug naar haar moeder. Zelfs de speciale school van kleinkind wordt opgegeven. Moet maar naar een gewone school. En opa en bonus oma kunnen niks doen .
Ik zag de docu over narcisme van Aletta Meijer, geweldig! Ik ben inmiddels 3 jaar vrij, maar heb 2 kinderen die nog steeds met vader omgaan. Narcistisch misbruik is niet aantoonbaar of bruikbaar om bezoekrecht stop te zitten. Ik ben bang dat hun Vader onze kinderen voor het leven beschadigt met zijn manipulatieve technieken, die onopvallend maar enorm schadelijk zijn (dat weten wij maar al te goed). Ik zoek hulp (begeleiding/therapie) voor ze, maar er is vrijer niets of niemand te vinden voor jeugdige slachtoffers..
Zo herkenbaar en pijnlijk ik ben 66 jaar. Mijn moeder is 22 november overleden ik had al jaren geen contact meer. Toen ik afscheid ging nemen voelde ik verdriet weer helemaal opnieuw.
Bij het lezen komt er veel herkenning. Helaas zijn vaak maar 2 dingen die je kan doen als een narcist in je omgeving is: - afstand nemen - en indien dichtbij niet/'nooit' in discussie gaan, - uit eigen ervaring wil ik erbij toevoegen: ook afstand nemen van mensen die direct en indirect té dicht bij de narcist staan. Helaas is dit alles een stuk moeilijker in familieverband als op het werk. Een narcist zal uiteindelijk altijd door de mand vallen, vooral op latere leeftijd. Helaas is dit vaak al te laat en is er genoeg schade aangericht. Of nog erger: een deel van de generatie erna neemt het narcisme (onbewust) over. Wat ik persoonlijk vaak mis in artikels over naricsme: wat zit voor het narcisme en wat maakt iemand tot het gedrag dat in het narcistisch spectrum 'gelabeld' kan worden? Daarbij moet wel vermeld worden dat ik nog niet echt een boek gelezen heb over narcisme. Misschien is het daar nu wel tijd voor. ;)
Zo herkenbaar...jaren gaan erover heen tot je tot besef komt ..met kleurentherapie is alles bij mij naar boven gekomen..met fantastische resultaten...Je houdt dit niet voor ogen wat narcisten kunnen aanrichten
Heel erg herkenbaar, ik begin nu een beetje uit me depressie te klimmen maar het is erg fragiel. Ben echt tot het bot gebroken geweest van verdriet, omdat ik niet begreep waarom bepaalde kinderen wel,, haar liefde '' kregen en andere kinderen waaronder ik herhaaldelijk haar pakslagen, vernederingen moest ondergaan. Slogans die ik meedraagt voor het leven,, je kan nog zo hard je best doen maar aan mij zal je nooit tippen'' goed voor me zelfvertrouwen als kind als je moeder dat zegt en het wrange is dat me vader zich altijd achter haar schaarde. Ik heb alle contact verbroken want mijn ouders hebben echt me ziel gebroken. Zij hadden geen kinderen mogen krijgen en dit litteken zal altijd blijven. Ik ben 35 jaar en voor mezelf opkomen is nog steeds heel eng.. Zo ervaar ik dat. De verdeelde kampen binnen het gezin herken ik ook... Ze heeft 7 kinderen nog zo in haar macht dat ik met die geen contact heb... Want stoken doet ze omdat ze weet dat ik der door heb. Ik heb door dit alles minder respect gekregen voor mensen om me heen want ik heb altijd het gevoel dat ik me onderdanig moet opstellen naar een ander.... NIET Meer. En wat me moeder betreft ik hang de vlag uit zodra ik hoor dat ze tussen 6 planken ligt want er zit geen liefde meer voor haar in mij maar haat.
Wat ik jammer vind is dat de duistere kracht van gaslighten niet wordt benoemd. Ik heb meerdere narcisten in mijn leven gehad, in de familie, een baas en een relatie. Iets waar ik pas achter kwam, na de relatie. Omdat ik daarvoor de kennis nog niet had van wat gaslighten is, hoe het werkt en hoe je het kunt herkennen, heeft dat mij genekt. Met mijn grenzen was niets mis; juist door mijn werk (met een doelgroep van mensen die veelal een persoonlijkheidsstoornis hadden) had ik geleerd om consequent en strak mijn grenzen aan te geven, ik kon prima voor mezelf gaan staan. Juist dat maakte dat de trukendoos van de narcist verder open ging en daar was ik niet tegen bestand. Ik doorzag de fuik niet, omdat ik het niet herkende. Ik begreep mijn labiliteit niet en ik begreep de plotselinge flashbacks uit mijn verleden niet. Ik raakte er zo van in de war wat mij, zonder dat ik het door had, juist afhankelijk maakte. Ik zit nu weer in een situatie van narcistische mishandeling, door een familielid. Natuurlijk ben ik er al lang en breed uitgestapt, vermijd ik ieder contact en hou ik me consequent aan mijn grenzen met als gevolg, jawel hoor, dat de trukendoos weer verder open getrokken word. Maar nu herken ik het gaslighten en als je het eenmaal doorziet kun je er ook niet meer omheen. Door de reactie van omstanders valt het me nu ook op, dat werkelijk iedereen in zo'n fuik terecht kan komen. Vriendinnen, die geen ervaringsdeskundigen zijn en nooit gaslighting hebben ervaren, doorzien de tactiek niet die een narcist hanteert en daardoor ook niet de ernst en komen met allerlei raad over hoe ik het contact zou kunnen herstellen. Zij willen niet zien wat er werkelijk gaande is. Het is hardnekkig, hoe 'normale' mensen met een gezonde dosis empathie kost wat kost in het goede van de mens willen geloven. Een feest voor de narcist, want door empathie en het geloof in het goede van de mens zit er ruimte om de prooi tot slachtoffer te maken.
Een moeder en een partner Die ook een relatie kregen. Vader wist ervan. Ja het was me het feestje wel. Ik ben ontsnapt. Partner is dood. Ik heb er geen traan om gelaten. Met ouders gebroken. Vrij nu. En gelukkig met de mooiste mensman ter wereld.
Ik zou graag willen weten hoe je met een narcist om moet gaan als je daar een co ouderschap mee heb en alles probeert om te zorgen dat je kind het minst beschadigd wordt en het contact met deze ouder goed te houden.
Ik heb even vraag. Ik heb een relatie gehad met toen nog een 16 jarige dame. Ik ben gemanipuleerd geworden door 4 man. De. Narcistische moeder heeft haar hele gezin onder controle. Ik ben bang dat ik te laat ben maar mijn ex ga ik waarschijnlijk binnenkort weer zien in een groepsverband. Alleen weet ik alles van haar, wat ze voelt, wat ze denkt, haar patronen, hoe ik er mee om gaan, alles wat je kan bedenken. Ik heb me helemaal ingelezen. En 1 podcast kwam naar voren wat idem mijn ex was. Dus ze is un Ceobrale Narcist. Maar ze is nu 17 en haar zusje 14 en die vader doet gewoon leuk mee. Kijk zei zijn nog jong en ik wil haar nog de waarheid gaan vertellen. Ze zijn nog jong is er dan nog wat aan te doen? Of ben ik echt te laat? Dit wat er op deze site staat is 100 procent wat ik heb mee gemaakt en hoe het in elkaar staat als je un narcistische ouder hebt en op deze manier heb ik het ook met mijn eigen ogen gezien. En als je het met je eigen ogen mee maakt daar valt je mond van open. GTST is er niks bij. Mijn ex plant de script en de moeder begeleid haar naar de juiste richting en het zusje en papa deed rustig mee. Maar die 2 had ik niet echt van verwacht. Maar nu de film in mijn hoofd terug werd gespeeld hebben zei mij ook op een sniekie manier gemanipuleerd. Kijk ze zijn nog jong en is er nog wat tegen te doen of ben ik al te laat?alvast bedankt , Met vriendelijke groet, Bram
Mijn collega, tevens schoonmoeder van mijn zoon. Ze is een notoire narcist en ze kreeg het voor elkaar dat ik bij mijn werkgever in een zwart daglicht kwam te staan. Mijn zoon niet meer zie vanaf 2018 en hij heeft zich vervreemd van de familie en van mijn man en mij. We hebben nooit meer contact kunnen krijgen met hem. Zelfs niet bij de geboorte van de dochter van zijn zus. Overlijden van zijn opa. Hij wil niet meer met ons omgaan, zo beïnvloed is hij door de narcist.
Het narcisme brengt zoveel schade toe aan wie je bent en wie je zou moeten zijn. En inderdaad narcisten weten zo goed, bijna geniaal, hoe ze zichzelf kunnen maskeren en de mensen om zich heen om de tuin kunnen leiden. Dat betekent dat je als empathisch mens eigenlijk kansloos bent. Brengt heel veel verdriet en ellende met zich mee. Zie je daar maar eens uit te vechten..