De kunst van liminaal leven in de zomer: vertragen, voelen en loslaten
Door Annick Van Damme
“Een liminale fase vraagt niet om haast of helderheid, maar om aanwezig zijn in het niet-weten,” zegt Annick Van Damme, spirituele coach en auteur van Tarot voor jezelf. In dit artikel legt ze uit hoe je de zomer kunt omarmen als een overgangsperiode vol betekenis waarin je leert loslaten, heroriënteren en luisteren naar wat in stilte in jou wil groeien.
Hoewel we liminaliteit vaak koppelen aan herfst of winter – momenten van afsluiting – is de zomer een krachtige liminale periode.
Liminaal leven klinkt misschien als een abstract begrip, maar in werkelijkheid is het verrassend herkenbaar. Het is dat gevoel van tussenin: niet meer helemaal zijn wie je was, maar ook nog niet weten wie je aan het worden bent. Juist in de zomer, wanneer het leven lijkt te vertragen en er meer ruimte ontstaat in je dagen én in jezelf, kan dat gevoel ineens naar de oppervlakte komen.
Wat is liminaal leven?
‘Liminaal’ komt van het Latijnse limen — drempel. Het verwijst naar die overgangsgebieden in het leven waarin je niet meer bent wie je was, maar ook nog niet bent wie je aan het worden bent. Het oude biedt geen houvast meer, het nieuwe is er nog niet. En jij? Jij staat ertussenin. In een soort innerlijke wachtkamer zonder routekaart.
Liminale ruimte is niet bedoeld om te overleven, maar om te bewonen.
Liminaliteit kent veel vormen. Soms is ze klein en alledaags: een stil moment op een trap, het wachten op een uitslag, het gevoel in de auto onderweg naar iets nieuws. Maar vaak ook is ze diepgaand en levensveranderend: een verlies, een scheiding, een verhuizing, een diagnose, het begin van een ander levenshoofdstuk.
Lees meer over liminaal leven in dit artikel.
Drempelmomenten
Deze drempelmomenten komen zelden alleen. Vaak stapelen ze zich op en dat kan een diepe uitwerking hebben: mentaal, fysiek, emotioneel en spiritueel. Het is dan ook niet vreemd dat liminale periodes aanvoelen als ongrijpbaar of zelfs chaotisch.
Zoals Carrie Jalonen het treffend verwoordt in haar boek Liminaal Leven: “Liminaliteit is als op een drempel staan zonder te weten wat je achterlaat en zonder zicht op wat komen gaat.”
Toch zijn dit geen tijden om te ontwijken, maar om bewust te betreden. Jalonen moedigt je in haar boek aan om liminale ruimtes niet te overslaan, maar juist te zien als poorten van bewustzijn. Overgangen die, als je ze toelaat, je dichter bij je essentie brengen.
Waarom juist in de zomer?
Hoewel we liminaliteit vaak koppelen aan herfst of winter – momenten van afsluiting – is de zomer een krachtige liminale periode. Het ritme vertraagt, agenda’s worden leeg, je bent even ‘uit’ het gewone leven. In die stilstand kan innerlijke onrust opkomen.
De zon vergroot alles uit, dus ook je twijfels, verlangen en vermoeidheid. Wat je eerder nog kon negeren in de drukte, komt nu naar boven in de luwte.
Je herkent dit misschien:
- Je voelt je onthecht van oude structuren, maar hebt nog geen nieuwe vorm gevonden
- Je ervaart een zekere loomheid, waarin ruimte is voor oude vragen
- Je wil rusten én veranderen, maar weet niet goed hoe
Het is goed om dat gevoel van onbestemdheid toe te laten. Pas dan kan de overgang zich echt voltrekken. Niet als iets wat je moet ‘oplossen’, maar als iets wat zich langzaam ontvouwt..
Herkenbare liminale zomermomenten
Zomerse liminaliteit herken je vaak in subtiele momenten: kleine scheurtjes in de vanzelfsprekendheid van je dagen, waarin je ineens stilstaat en je afvraagt: waar ben ik nu eigenlijk? Bijvoorbeeld:
- De overgang tussen vakantie en werk: wie ben je zonder die rollen?
- Een zomerdag vol tijd, maar zonder richting: wat wil je écht?
- Emoties die sterker binnenkomen in de hitte: wat wil gevoeld worden?
Zomer is niet alleen een seizoen van ontspanning, maar ook van innerlijke rijping. Wat in de lente begon, krijgt nu de tijd om tot bloei te komen of om te sterven, zodat iets nieuws geboren kan worden.
Kleine rituelen voor een liminale zomer
Dagelijkse drempelreflectie
Begin je dag met een moment van bewuste stilte. Sluit je ogen en adem een paar keer diep in en uit. Stel jezelf vervolgens de vraag: Waar bevind ik me vandaag tussenin?
Misschien voel je je tussen actie en rust, tussen afscheid en verlangen, tussen weten en niet-weten. Laat het antwoord zich aandienen zonder te forceren. Het benoemen van je plek op de drempel helpt je om met zachtheid aanwezig te blijven in de overgang waarin je je bevindt.
Zomer-symbool kiezen
Neem de tijd om tijdens een wandeling, in je tuin of zelfs op het balkon iets natuurlijks te zoeken dat jouw innerlijke overgang weerspiegelt. Een half verwelkte bloem die haar geur nog draagt. Een leeg slakkenhuis als teken van verstilling. Een gladde steen, gevormd door tijd en beweging.
Leg het symbool ergens zichtbaar neer, als een herinnering dat je in een tussenfase mag zijn. Laat het een stille metgezel zijn in je proces.
Zintuiglijke stilte
Ga vijf minuten buiten zitten, zonder doel of afleiding. Laat je lichaam tot rust komen en open langzaam je zintuigen.
Welke herinnering of emotie roept de geur van warme aarde in je op? Welke boodschap schuilt in het ritme van de vogels die zingen alsof de wereld nog steeds in balans is?
Laat de natuur spreken zonder dat je haar hoeft te begrijpen. Vertrouw erop dat jouw innerlijke stilte net zo waardevol is als elk antwoord.
Vertragen met intentie
In een wereld die altijd vooruit wil, is vertragen een daad van kracht. Kies ervoor om je dag bewust te onthaasten. Eet met aandacht, alsof elk hapje je iets leert over het hier en nu. Loop alsof de grond je iets te vertellen heeft. Laat beslissingen rijpen in plaats van ze te forceren. De levensenergie die door je stroomt, vraagt niet om oplossingen, maar om ritme.
Maak van deze zomer een overgang
De zomer is geen pauze van het ‘echte leven’, het ís je leven.
Durf stil te staan waar je anders zou doorgaan.
Durf te voelen waar je normaal overheen stapt.
Durf te luisteren naar wat zich stilletjes aandient.
Het zonlicht legt alles bloot, dat gezien mag worden, zodat jij gemakkelijker keuzes kunt maken.
Hoe wil jij deze overgang invullen?
Wat wil je achterlaten?
Wat verdient eindelijk ruimte om te groeien?
Wie durft aanwezig te zijn in het tussenin, zet de kracht van transformatie in gang.
Liminaal leven
'Liminaal leven' van Carrie Jalonen gaat over de, soms onbehaaglijke en ongemakkelijke, tussentijd waarin je je bevindt als je op de drempel staat van het oude naar het nieuwe.
Lees verder over de zomer:
- Zo kun jij spiritueel groeien: 20 verrassende tips voor een magische zomer
- Wat betekent de zomer fysiek, geestelijk en spiritueel voor ons?
- Wil jij spiritueel groeien deze zomer? Deze 10 boeken helpen je hierbij
Annick Van Damme is spiritueel coach en tarot-expert, met jarenlange ervaring in het begeleiden van mensen naar meer bewustwording en persoonlijke groei. Met haar diepgaande kennis van de tarot als instrument voor zelfontdekking helpt ze anderen om inzicht te krijgen in hun levenspad, obstakels los te laten en hun innerlijke kracht te versterken. Door haar intuïtieve aanpak en heldere begeleiding zet ze transformatie in beweging en nodigt ze je uit om vanuit je eigen wijsheid meer vrijheid en vervulling te ervaren.
