Alarmsignalen die wijzen op een werkverslaving (en waarom we dat niet mogen verheerlijken)
Door Mieke Lannoey
Graag en veel werken is iets dat in onze cultuur enorm geprezen wordt. Deze verheerlijking van werk zorgt ervoor dat een werkverslaving vaak verborgen blijft. De meeste mensen associëren de term workaholic vooral met mannen in dure maatpakken die bij gerenommeerde advocatenkantoren in de Verenigde staten werken. Wellicht is werkverslaving dan ook niet iets waarmee je jezelf (noch je geliefden) associeert. Burn-onexpert Mieke Lannoey wijst je daarom de signalen van een werkverslaving.
Zolang je met je werk bezig bent hoef je niet te voelen hoe je je echt voelt.
Overlap tussen burn-on en werkverslaving
Net zoals bij burn-on komt in het geval van werkverslaving het werk altijd op de eerste plaats te staan en gaat het ten koste van andere levensactiviteiten zoals tijd voor het gezin, het huishouden, afspreken met vrienden, hobby’s en/of zelfzorg. Ook hier leg je jezelf hoge werkeisen op en is er een onvermogen om niet met het werk bezig te zijn (hetzij fysiek, hetzij mentaal). Een burn-on kan dan ook ontaarden in zowel een burn-out als in een werkverslaving.
Alarmsignaal 1: Relatieproblemen (ten gevolge van het werk)
Als je verslaafd bent aan je werk, gedraag je je alsof je werk extreem belangrijk is. Je relatie met je werk is de belangrijkste relatie in je leven (vandaar ook de uitspraak ‘Hij is getrouwd met zijn werk’). Heel vaak zorgt dit voor relatieproblemen, niet alleen omdat je partner zich verwaarloosd en onbelangrijk voelt, maar ook omdat je wegvlucht van intimiteit en soms amper nog behoefte hebt aan seksuele verbinding met je partner. Met andere woorden: het werk krijgt zelfs in de slaapkamer prioriteit.
Wanneer je partner vraagt om meer tijd samen of met het gezin of je confronteert met je werkgewoontes, schiet je in de verdediging. Je verwijt je partner dat hij je onvoldoende steunt en dat hij niet beseft hoe belangrijk je werk (en jouw rol daarin) werkelijk is. Als er dan toch eens extra uren voor je partner worden vrijgemaakt, voelt dit als een enorme opoffering van je kostbare tijd.
Alarmsignaal 2: Stiekem werken
Je bent egocentrisch en vindt het normaal dat het gezinsleven rondom jouw werk is georganiseerd. Je moet haast gedwongen worden om mee op vakantie te gaan. Een werkloze vakantie zit er echter bijna nooit in, ondanks vooraf gemaakte afspraken. Niet zelden wordt er op vakantie stiekem, achter de rug van je partner, alsnog gewerkt. Net zoals iemand met een alcoholverslaving stiekem moet drinken om te kunnen blijven functioneren.
Alarmsignaal 3: Je slecht voelen als je NIET werkt
Als je het werk toch een paar dagen loslaat, ontstaat er een gevoel van onrust, nervositeit en spanning, wat zelfs leidt tot paniek en neerslachtigheid. Gevoelens die wegebben zodra het werk weer wordt opgepakt. Weer aan het werk gaan zorgt voor instant verlichting, net zoals drugs gebruiken dat voor een drugsverslaafde doet. Het geeft je een gevoel van veiligheid en controle.
Ook voor de omgeving ben je amper te genieten wanneer je niet aan het werk bent, je bent prikkelbaar, snel geïrriteerd en soms opvliegend. Kortom, werk wordt een manier om je niet slecht te voelen.
Alarmsignaal 4: Werken zorgt voor verdoving
Werk is een toevluchtsoord geworden. Zolang je ermee bezig bent hoef je immers niet te voelen hoe je je echt voelt. Door het constant druk te hebben kunnen je ware gevoelens – zoals angst, verdriet, depressie, zinloosheid en leegte – je niet inhalen. Die leegte wordt vaak alleen maar groter omdat je langzaam maar zeker in een isolement vervalt en vervreemdt van je dierbaren. Wat nog meer reden geeft om je op je werk te storten, zodat je de realiteit van je leven niet onder ogen hoeft te zien. Werk wordt een manier om jezelf te verdoven.
Onbewust ontwenningsverschijnsel: Ziek worden aan het begin van de vakantie
Hoewel er bij iemand met een werkverslaving duidelijk meer aan de hand is, ervaren veel mensen onbewust ontwenningsverschijnselen wanneer ze plots stoppen met werken, zoals aan het begin van een vakantie. Ik ken mensen die het intussen standaard incalculeren en je zult het mogelijk ook zelf herkennen: je hebt er al weken naar uitgekeken en eindelijk is het zover, vakantie! Helaas begint het minder goed, je wordt ziek. Variërend van een lichte verkoudheid tot een heuse griep, met klachten als hoofdpijn, spierpijn, keelpijn, vermoeidheid, een gevoel van onrust of gejaagdheid, niet kunnen slapen of juist alleen maar willen slapen.
Wat weinig mensen weten is dat je dit eigenlijk als ontwenningsverschijnselen van het werk kunt beschouwen. Zeker wanneer je in de weken voorafgaand aan de vakantie figuurlijk nog een extra sprintje hebt getrokken (veel mensen werken voor hun vakantie juist nog wat extra taken weg zodat ze er op vakantie niet meer aan hoeven te denken). De klachten ontstaan door van een drukke werkmodus plots over te schakelen naar een modus van niets doen.
Je kunt het ziek worden of je slecht voelen aan het begin van je vakantie voorkomen door voorafgaand aan je vakantie juist al wat rustiger aan te doen en tussendoor voldoende ontspanningsmomenten in te lassen.
Burn-on
Wat is een burn-on en hoe weet je of je een burn-on of een werkverslaving hebt (of beide)? Je leest het in Burn-on van Mieke Lannoey. In dit boek geeft ze je waardevolle tips om te voorkomen dat burn-on een burn-out wordt of in een chronische toestand verandert.
Lees verder over de burn-on:
Burn-on: waarom je doorgaat terwijl je uitgeput bent (5 verontrustende redenen)
Waarom je na een burn-out vatbaarder bent voor een burn-on
Schrijven is voor mij een manier om ervaringen te verwerken, verbanden te ontdekken, processen te duiden en inzichten te delen. Niet als coach, therapeut of academicus, wel als Mieke. Een mens die zich al (onder)zoekend een weg door het leven baant.
