Heb je last van de gevolgen van trauma’s en/of emotionele verwaarlozing? Het lijkt misschien onmogelijk maar je kunt je hersenen herprogrammeren en er minder last van hebben. “Jouw keuzes, beslissingen en gedrag vormen je hersenen veel sterker dan wat jou in het verleden is aangedaan,” zegt Jennifer Fraser, auteur van Het gepeste brein. In dit artikel uit Het gepeste brein legt ze dankzij neurowetenschap uit hoe je de gevolgen van trauma kunt verminderen.
Ongeacht de omstandigheden waarin je als kind leefde: ieder mens heeft de aangeboren kracht om beter te worden, in positieve zin te veranderen, voor een groot deel te herstellen en vaak zelfs volledig te genezen
Je kunt je traumaboodschappen veranderen
Cognitieve tekortkomingen en achterstanden kunnen worden hersteld door nieuwe netwerken in de hersenen aan te leggen. Dat geldt ook voor de neurologische littekens of schade die het gevolg zijn van pesten en mishandeling. Het voelt heel bekrachtigend als je beseft dat je geest-brein-lichaam door middel van herhaalde, doelgerichte oefening
door jou gevormd kan worden in plaats van door trauma’s uit het verleden.
Stel dat je neurologische littekens, die door pestgedrag en mishandeling zijn veroorzaakt, ervoor zorgen dat je gelooft dat ‘je nooit goed in sport zult zijn’ of ‘lui bent’ of ‘zielig bent’ of ‘dom bent’ en dat je hier ook naar handelt. Nadat je de moed bij elkaar hebt geraapt om deze uitspraken te horen als iets vreemds, als iets wat niet van jou is of niet uit jezelf afkomstig is, is het tijd om ze door middel van nieuwe neurale netwerken te veranderen.
Verander de giftige mantra’s
Hoe doe je dat? Elke keer dat je in de gaten hebt dat een van deze valse mantra’s je bewustzijn binnendringt, stop je met wat je aan het doen bent en verander je het:
- ‘Je zult nooit goed in sport zijn’ vervang je bijvoorbeeld door vijf minuten op de plaats te rennen, vervolgens tien minuten, dan vijftien, enzovoort tot je er klaar voor bent om een halve marathon te lopen.
- ‘Je bent lui’ vervang je bijvoorbeeld door het stellen en bereiken van realistische doelen.
- ‘Je bent zielig’ leidt tot een mindfulnesssessie waarbij je bewust je veerkracht aanspreekt. Zo vorm je het neurale netwerk voor doorzettingsvermogen. Je denkt terug aan al die keren dat je emotionele, spirituele, ethische of fysieke veerkracht toonde.
- ‘Je bent dom’ ontkracht je door alle creatieve, originele en innovatieve ideeën die je ooit hebt gehad op te schrijven, of goede grappen die van jezelf zijn en die je je kunt herinneren. Of je schrijft op hoe je een uitweg uit een impasse of crisis wist te vinden, of je beschrijft situaties waarin je je bewust was van het feit dat je hersenen hun wonderbaarlijke werk deden door informatie te verzamelen, te beoordelen, te combineren, in twijfel te trekken en in een nieuwe, originele vorm te gieten.
Hoe meer je al die neurale netwerken activeert, des te minder ruimte je in je hersenen overlaat voor de achterhaalde en onjuiste beweringen over jezelf. Je hersenen hebben een beperkte corticale ruimte dus er is niet genoeg ruimte voor pesten en mishandeling als je hersenen vol zitten met energieke, op beweging gerichte, actieve, positieve en bekrachtigende neurale netwerken.
Stop met het herkauwen van het verleden
Als je eenmaal je draai hebt gevonden, als je hebt afgerekend met je verleden, is het wellicht tijd om te stoppen met het activeren van de neurale netwerken die bij het oude paradigma horen. Als je gepest of mishandeld bent, kun je erover praten, het analyseren, het ontleden en er allerlei hedendaagse overtuigingen en emoties aan koppelen, maar daardoor kan het nog steviger in je hersenen verankerd raken.
Het mooie van neuroplasticiteit is dat wanneer je veranderingen aanbrengt in wat je je herinnert en hoe je het je herinnert, wat je doet en hoe je het doet, je hersenen de oude neurale netwerken met nieuwe overschrijven.
Waarom zou je nog meer aandacht geven aan degenen die je gepest of misbruikt hebben? Waarom zou je ze nog steviger in je hersenen verankeren? Ontdoe je van hen. Erken dat ze wellicht de baas waren over de ‘oude jij’, maar dat je die verouderde ik laat gaan en vervangt door een nieuwe ik.
Jij bepaalt hoe je hersenen werken
Uit uitgebreid onderzoek blijkt dat jij zelf kunt bepalen hoe je hersenen werken, waar ze standaard op reageren en hoe hun interactie met je geest en lichaam verloopt. Deze kennis zou je moeten inspireren, maar je moet er wel wat voor doen om de transformatie tot stand te brengen.
Hoe minder je het neurale netwerk activeert dat is gekoppeld aan ‘ik ben gepest’, ‘ik ben mishandeld’, ‘ik ben slachtoffer’, des te meer die hersenverbindingen en netwerken zullen worden afgebroken. Je moet de neurologische littekens, de schade die aan de hersenen is toegebracht, erkennen.
Jij bent de schrijver van je levensverhaal
Voorkom dat je jezelf met deze niet-authentieke versies van jezelf identificeert. Jij bent de schrijver van je eigen levensverhaal en mensen die jou hebben gepest en mishandeld waren slechts onderbrekingen. Ze waren ongetwijfeld zeer destructieve onderbrekingen, maar laat ze nooit bepalen wie jij bent.
De neurowetenschap helpt je
Als je een neurowetenschappelijke benadering kiest en nieuwe neurale netwerken in je hersenen wilt aanleggen, dan moet je stoppen met het je herinneren, navertellen en herhalen van het verleden (als je dat doet). Het vereist van je dat je je iets nieuws gaat herinneren. Doe iets nieuws als de vermoeiende, gebroken langspeelplaat over wat jou is aangedaan voor de zoveelste keer wordt afgespeeld. Je hersenen kunnen je verhaal herschrijven, nieuwe neurale netwerken vormen en de oude verhalen over pesten en mishandeling vervangen door innovatieve, opzienbarende, op verandering gerichte nieuwe verhalen.
De sleutel is dat je je altijd bewust blijft van de neuroplasticiteit van je hersenen, wat betekent dat je autonoom bent en zeggenschap over je eigen leven hebt. Jouw keuzes, beslissingen en gedrag vormen je hersenen veel sterker dan wat jou in het verleden is aangedaan. Je hersenen kunnen negatieve neurale netwerken loslaten en tot positieve neurale netwerken omvormen. Hersenen geven de voorkeur aan platgetreden paden en maken zich druk als ze gevraagd wordt of ze een nieuwe route willen nemen.
Hoewel het veel tijd kost om een destructieve gewoonte te ontwikkelen, kost het ook veel tijd om deze door een constructieve gewoonte te vervangen. Het is extra moeilijk omdat het veel gemakkelijker is om iets aan te leren dan om iets af te leren.
Bewerkt fragment uit: Het gepeste brein
Het gepeste brein
Pesten doet niet alleen iets met je leven, maar óók met je brein, laat Jennifer Fraser zien in 'Het gepeste brein'. Heel de littekens in je hersenen en bescherm jezelf.
Lees verder over trauma’s:
- Hoe onverwerkte trauma’s en stress je ziek kunnen maken en ontstekingen veroorzaken
- Wat gebeurt er tijdens en na een traumatische gebeurtenis met je brein en je lichaam?
- Innerlijke kind & trauma: de zeven poorten naar genezing
