Hoe overleef je moeilijke mensen? Zes verschillende persoonlijkheidstypen

Hoe overleef ik moeilijke mensen? Is de titel van het nieuwste boek van psychotherapeut Jörg Berger. Grensoverschrijders, praatjesmakers, negatievelingen, dominante mensen, wraakzuchtigen, vermijders en energieverslinders: ze bedoelen het niet slecht. Toch kunnen ze je het leven zuur maken, energie uit je zuigen en het uiterste van je vergen. Hoe kun je je daartegen effectief beschermen? En, als het even kan, zonder zelf een moeilijk mens te worden?

Begrip

Moeilijke mensen hebben moeilijke dingen meegemaakt, daarom verdienen ze ons begrip. Maar om te krijgen wat ze willen, grijpen ze naar middelen die een slimme reactie vereisen. Je kunt je alleen verdedigen als je onaangenaam gedrag tijdig herkent. Het gaat dan vooral om manipulatie, het schenden van intermenselijke spelregels, het ontlopen van verantwoordelijkheid, en misleiding.

Sociaal ingestelde mensen komen helemaal in een lastig dilemma terecht. Moet je een moeilijke medemens juist niet tolereren, in bescherming nemen en helpen? Maar hoever ga je met je opofferingsgezindheid? En zelfs als we het goed menen met moeilijke mensen: mogen we hen gewoon hun gang laten gaan? Moeten we hen niet ook corrigeren? Zodra we ons bewust worden van de psychologische mechanismen waar hun gedrag op berust, kunnen we moeilijke mensen beter begrijpen. Dan vinden we ook aanknopingspunten om beter met hen om te gaan.

Berger introduceert strategieën voor de omgang met moeilijk mensen. Onderstaand overzicht geeft een duidelijk beeld van de gedragswijzen van de afzonderlijke persoonlijkheidstypen.

Grensoverschrijders

Grensoverschrijders bedoelen het eigenlijk goed. Maar wanneer hun behoeften niet in overeenstemming zijn met de behoeften van hun medemensen, hebben ze dat niet in de gaten. Ze gaan over persoonlijke grenzen van anderen heen en dringen soms iemands privésfeer binnen. Ze maken aanspraak op andermans eigendom, kennis en hulp. Ook zijn ze zeer gevoelig voor afwijzing. Dan kan hun innemende omhelzing veranderen in een borstklem waaruit de betrokkene pas wordt bevrijd nadat de wensen van de grensoverschrijder zijn ingewilligd.

Praatjesmakers

Praatjesmakers kunnen zichzelf meesterlijk presenteren. Ze zijn charmant en inspirerend. Hun projecten worden ondersteund, ze slepen goede banen en voor- aanstaande functies in de wacht. Maar wie achter de schermen kijkt, wordt teleurgesteld. Wat praatjesmakers als uitstekend verkopen, is in feite middelmatig. Hun persoonlijke of beroepsmatige gebreken zijn zo groot dat het bijna niet te geloven. Je zou het liefst aan hun mooie façade rammelen zodat die in- stort. Maar als je dat probeert, komt er een gewiekste illusionist tevoorschijn die dingen laat zien die er niet zijn en laat verdwijnen wat niet gezien mag worden.

Dominante mensen

Dominante mensen hebben  niet  graag  dat iemand hen in de weg staat. Hun intimiderende lichaamstaal, hun luidruchtigheid, grote woorden, dreigementen en machtsdemonstraties wekken angst op bij anderen. De meeste mensen vermijden het conflict en geven toe. Maar dat maakt dominante mensen niet dankbaar. Integendeel, ze gaan het steeds vanzelfsprekender vinden de rechten van degenen die zij als zwak beschouwen met voeten te treden.

Negatieve mensen

Negatieve mensen maken zichzelf tot de maat der dingen. Hun smaak, hun voor- keuren, hun kennis en  vaardigheden  zijn de meetlat waarlangs ze andere mensen leggen. Ze vellen negatieve oordelen over anderen en uiten die zonder enig gevoel voor tact. Daardoor tasten ze het gevoel van eigenwaarde van andere mensen aan.

Slachtoffers hebben soms dagen nodig om bij te komen van de afkeurende en krenkende woorden. Wanneer negatieve mensen hun negatieve oordeel openlijk uitspreken, staan degenen die het treft voor een dilemma. Moeten ze zichzelf verdedigen, op het gevaar af door anderen te worden beschouwd als overgevoelig, of ijdel, of als iemand die niet met kritiek kan omgaan?

Wraakzuchtige mensen

Wraakzuchtige mensen vereffenen open- staande rekeningen. Als iemand ten koste van hen iets doordrukt, dragen ze het hem na. Als ze zich in hun rechten voelen aan- getast, worden ze wraakzuchtig. Dan wachten ze het juiste moment af en vinden met hun woorden precies andermans zwakke plek. Ze schaden de reputatie van anderen door over hen te roddelen. Het zijn stoorzenders, ze ‘vergeten’ belangrijke verzoeken en verhinderen op die manier dat een ander zijn doel bereikt. Ze camoufleren hun ver- gelding als vergissing of toeval en verbergen hun motieven achter ongeloofwaardige verklaringen. Niettemin begrijpen betrokkenen intuïtief de boodschap: je kunt het beter niet meer met mij aan de stok krijgen!

Vermijders

Vermijders trekken zich terug als ze zich onzeker voelen. Ze zien overal gevaar en willen geen dingen doen die angst inboezemen. Om die reden onttrekken ze zich ook aan veel verplichtingen en onthouden ze anderen dingen die in relaties vanzelf- sprekend zijn, zoals een open gesprek over moeilijke onderwerpen of hulp bij onaangename zaken. Mensen die met vermijders te maken hebben, voelen zich vaak in de steek gelaten. Als je echt bij een vermijder in de buurt wilt komen, moet je zijn slakken- huisje betreden. Daar kun je je geborgen, maar ook heel beklemd voelen.

Energieverslinders

Energieverslinders zijn op zoek naar ouderfiguren. De gecompliceerde wereld stelt te hoge eisen aan hen, de hardheid van het leven overweldigt hen en ze hebben moeite met het nemen van beslissingen. Eigenlijk hebben ze nog een moeder of vader nodig die hen door het leven begeleidt en ze leert hoe je met uitdagingen omgaat. Wie energieverslinders helpt, merkt al snel dat die hulp tekortschiet. Zo wordt de helpende persoon heen en weer geslingerd tussen overbelasting en een slecht geweten als hij minder geeft dan wordt gevraagd. Sommigen ergeren zich eraan dat energieverslinders zichzelf centraal stellen.

Jörg Berger is psycholoog en psychotherapeut, en publiceerde veel boeken en artikelen op zijn vakgebried. Hij werkt al vele jaren met mensen met een gecompliceerd gedrag en begeleidt mensen die daar onder leiden. 

Boekentip: Hoe overleef ik moeilijke mensen?

Wil je meer lezen over de verschillende persoonlijkheidstypen en hoe je met de types kunt omgaan? Dit boek, met tips en trucs en voorbeelden uit de praktijk, is bijzonder leerzaam en waardevol voor omgang met mensen in ons dagelijks leven.

Bestel nu jouw exemplaar in onze webshop Boekenwereld.com.