“Voor veel mensen valt hekserij onder bijgeloof, terwijl het voor heksen zelf werkelijkheid is,” zegt heks Lunadea, auteur van Heks in het groen. In dit artikel vertelt ze over bijgeloof en rituelen, de psychologische betekenis van bijgeloof, de magie achter bijgeloof en over bijgeloof in hekserij.
In hekserij wordt bijgeloof niet afgedaan als bij-geloof maar wordt het gezien als oude gebruiken/rituelen die waarheid bevatten.
De magie van bijgeloof
Ik was eigenlijk nooit zo bewust bezig met bijgeloof, tot ik me in hekserij begon te verdiepen. Bijgeloof en hekserij lijken in eerste instantie niet zoveel met elkaar te maken te hebben, maar hebben wel veel gemeen. Bijgeloof is sterk verankerd in de maatschappij doordat allerlei handelingen en uitspraken die te maken hebben met bijgeloof verworden zijn tot tradities en volksgebruiken. En die tradities en volksgebruiken zie je weer veel terug in hekserij.
Verdiep je je in volksgebruiken, streekgebruiken en bijgeloof, dan doe je kennis op over hoe men vroeger omging met magie in het dagelijks leven. Kennis die je vervolgens kunt gebruiken in je eigen magie en rituelen.
Wat is bijgeloof?
Bijgeloof is iets aparts. Mensen zijn geprogrammeerd om structuren, patronen en verbanden te zien. Dat is niet zo gek – we hebben dat vermogen nodig om te kunnen overleven. Donkere wolken kunnen onweer betekenen, geritsel in de bosjes kan op een roofdier duiden. Zo vreemd is het niet dat je in je dagelijkse leven geneigd bent om bepaalde patronen en verbanden te leggen die in werkelijkheid niets met elkaar te maken hebben. Daarnaast hebben mensen behoefte aan controle, we willen graag invloed uitoefenen op ons eigen lot.
Bijgeloof (ook wel volksgeloof of alternatieve religiositeit genoemd) is een geloof dat niet op een godsdienst gebaseerd is, ook al hebben ze het geloof in het bovennatuurlijke gemeen. Bijgeloof ontstaat wanneer mensen geen verklaring voor een gebeurtenis kunnen geven, het daarom maar toewijzen aan bovennatuurlijke krachten en die vervolgens proberen te sturen.
Bijgeloof en rituelen vroeger en nu
Vroeger speelde bijgeloof een belangrijke rol in het dagelijks leven. Het verklaarde toevalligheden en gaf de mogelijkheid om risico op ongeluk af te wenden. Tegenwoordig heeft bijgeloof in West-Europa een verwaarloosbare invloed op het openbare leven, maar het is nog steeds overal in de samenleving aanwezig: van mensen die dingen afkloppen tot beurshandelaren die hun aan- en verkoopgedrag laten leiden door de stand van de maan, de zon en ongeluksgetallen.
Zonder dat we het beseffen hebben veel bijgelovige rituelen zich inmiddels diepgeworteld in onze gebruiken: feliciteren bij een verjaardag, kaarsjes uitblazen en een wens doen, proost zeggen als je de glazen tegen elkaar klinkt en je hand voor je mond houden als je gaapt.
Het psychologische nut van bijgeloof
Het aardige is dat bijgeloof mensen kan helpen om beter te presteren omdat het zelfvertrouwen geeft. Bijgeloof wakkert namelijk ook de menselijke eigenschap aan verschillende concepten met elkaar te verbinden om ergens een verklaring aan te kunnen geven, zelfs als er geen werkelijk verband is. Denk maar aan een geluksmunt of een mascotte.
Bijgeloof in hekserij
Voor veel mensen valt hekserij onder bijgeloof, terwijl het voor heksen zelf werkelijkheid is. Om het nog ingewikkelder te maken, kennen we ook binnen hekserij zelf weer bijgeloof… In hekserij wordt bijgeloof echter niet afgedaan als bij-geloof maar wordt het gezien als oude gebruiken/rituelen die waarheid bevatten.
In hekserij integreer je symboliek in je magische handelingen. Als je bijgeloof bestudeert en het tegen het magische symbolische raamwerk houdt waarmee heksen werken, zul je veel overeenkomsten en verbanden zien tussen die twee.
Zout over je linkerschouder
Zout over je linkerschouder gooien om ongeluk af te weren is een oud gebruik. Zout is een sterk afwerend en zuiverend middel. Gooi je dat over je linkerschouder (de magische kant van je geest) dan zal achter jou ongezien het ongeluk worden gezuiverd door het zout.
De spirituele betekenis van bijgeloof
Zo kun je nog een heleboel bijgelovigheden magisch verklaren, en wordt de bron van oude kennis om uit te putten ineens een heel stuk groter! En soms is bijgeloof gewoon ook heel praktisch te verklaren. Er zal vast iemand zijn geweest die een héleboel ongeluk heeft ervaren in zijn of haar leven nadat er een spiegel was gebroken. Bovendien waren spiegels vroeger heel duur en was je niet blij als er een kapot ging. Jezelf in een gebarsten spiegel aankijken ziet er ook best eng uit, omdat je helemaal verdeeld lijkt.
En zo kun je heel veel symboliek verklaren. De Grote Nederlandse Larousse Encyclopedie zegt daarover: ‘Zolang de mens het antwoord niet kent op alle levensvragen of de levensmysteries niet doorgrondt, zal hij in de religie of daarbuiten naar een (concreet) antwoord blijven zoeken. Niet-begrijpen brengt vaak angst met zich mee en deze onzekerheid vormt een krachtige voedingsbodem voor alle soorten van bijgeloof.’ Kortom: zolang we niet alles kunnen verklaren, zal bijgeloof blijven bestaan.
Fragment uit: Heks in het groen
Lees ook deze artikelen van Lunadea over hekserij:
- De magische kracht van bomen: dit is de spirituele betekenis van verschillende boomsoorten
- Salie, zout en kaarsen: hoe een energetische schoonmaak je huis kan reinigen
- Hekserij: vijf manieren om jouw eigen oerkracht te vinden
Ik ben een heks. Mijn leven is doorspekt met magie, symboliek en rituelen. Hekserij is mijn levenswijze. Niet op een religieuze wijze, want hekserij is voor mij heel aards! Heksen voelen aan dat de natuur bezield is en dat je zelf ook onderdeel bent van de natuur. Omdat hekserij zo'n grote rol speelt in mijn leven, schrijf ik er over in blogs, in boeken, geef ik er cursussen en lezingen over. Hekserij geeft diepgang en betekenis aan het leven, en het wordt tijd dat daar meer over bekend wordt.
