Je kunt een giftige relatie hebben zonder je ervan bewust te zijn. “Helaas zijn deze relaties vaak moeilijk herkenbaar, vooral als je er zelf middenin zit,” zegt Mjon van Oers, auteur van Detox je liefdesleven. Daarom zet ze 25 signalen van een giftige relatie op een rij.
Het kan voelen alsof ontsnappen uit de relatie een van de moeilijkste dingen ooit is om te doen. Dit heeft te maken met cognitieve dissonantie en ontkenning.
Negatieve invloed herkennen
Giftige relaties kunnen een verwoestend effect op je hebben. Het maakt niet uit of we het hebben over relaties met mensen met persoonlijkheidsstoornissen, zoals narcisme, borderline en psychopathie, of met andere problemen. De uitkomst blijft namelijk hetzelfde. Wanneer je in een giftige relatie bent verwikkeld, heeft dat een negatieve invloed op jouw leven. De eerste, en vaak ook de lastigste, stap om deze grip op jou te verwijderen is: deze leren herkennen. Helaas zijn giftige relaties vaak moeilijk herkenbaar, vooral als je er zelf middenin zit. Dit heeft te maken met cognitieve dissonantie en ontkenning.
Verdedigingsmechanismen
Cognitieve dissonantie doet zich voor wanneer je tegenstrijdige overtuigingen hebt, waarbij je de greep op de realiteit verliest en jezelf steeds meer in twijfel trekt. De ontkenning betekent dat jij je algehele waarheid en realiteit onderdrukt, wat de cognitieve dissonantie weer verergert. Maar wanneer je ontdekt en begrijpt wat er met jou in de relatie gebeurt, kun je deze verdedigingsmechanismen opzij zetten. Zo komt de acceptatie van het feit dat je relatie niet goed voor jou is een stap dichterbij.
Test: zit jij in een ongezonde relatie?
Er is een aantal alarmbellen dat erop kan wijzen dat de relatie waarin je verwikkeld bent een giftige dynamiek veroorzaakt. Herken jij jezelf, je partner en je relatie erin?
25 Tekenen van een giftige relatie
- Je bent veranderd. Je herkent jezelf nauwelijks in wie je was vóór de relatie.
- Je groeit niet in de relatie en op persoonlijk en spiritueel niveau ga je achteruit in plaats van vooruit.
- Je verliest je interesse in vriendschappen, hobby’s, creativiteit etc. Je verwaarloost ze.
- Je worstelt met het handhaven van duidelijke fysieke, emotionele, mentale en/of spirituele grenzen.
- Je eigenwaarde is tot een dieptepunt gedaald; je hebt een gevoel van waardeloosheid.
- De relatie voedt je donkere kanten. Je doet en zegt dingen die je eerst niet deed.
- Je loopt op eieren. Je merkt dat je voorzichtig bent in wat je doet en zegt, uit angst dat je partner van streek raakt.
- Je kunt niet openlijk je gedachten, gevoelens of behoeften uitspreken zonder bang te zijn voor de negatieve gevolgen.
- Je verlaagt je eigen normen en waarden om de relatie goed te houden.
- Je merkt dat je het egoïstische of vervelende gedrag van je partner probeert te verontschuldigen of rechtvaardigen naar anderen én naar jezelf toe.
- Je partner profiteert financieel, emotioneel, mentaal en/of seksueel van je. Je hebt het gevoel dat je meer geeft dan je ontvangt.
- Je partner is onbetrouwbaar gebleken wat betreft afspraken en verplichtingen en/of jij hebt je partner betrapt op leugens. Je voelt wantrouwen.
- Je partner leeft in een constant drama. Je hebt het gevoel dat er altijd een dreiging van drama en chaos om hem/haar heen hangt.
- Je partner is afgunstig op je succes. In plaats van je triomfen te vieren, voelt je partner zich genoodzaakt om je vreugde te vernietigen en je naar beneden te halen.
- Je partner probeert je te controleren en overheersen. Dat resulteert in talloze emotionele en psychologische spelletjes.
- De relatie brengt in plaats van het beste het slechtste in je naar boven.
- Je kunt niet echt een diepe emotionele verbinding met je partner maken; het gaat altijd om uiterlijkheden, materiële zaken of (gevoelloze) seks.
- Er is een onderstroom van minachting die zich in je relatie manifesteert. Die uit zich in een negatieve en neerbuigende toon.
- Je voelt geen steun; je kunt niet bij je partner terecht voor emotionele en mentale ondersteuning in tijden van nood.
- Je hebt het gevoel dat het in de relatie altijd over de ander gaat. Je partner is steeds verwikkeld in eigen problemen, doelen en verlangens.
- Je speelt de therapeut; je hebt vaak de ondersteunende rol.
- Er zijn problemen met macht en overdreven controle in je relatie.
- Er is een giftige fixatie op misstanden. In plaats van verder te gaan en te leren van het verleden, is er sprake van het herhalen van gevechten, argumenten en grieven in de relatie.
- Je ervaart een ongelijke taakverdeling. Je hebt het gevoel dat jij al het (emotionele) werk in de relatie moet doen en de verantwoordelijkheden draagt, terwijl je partner onbeleefd, koud, onbetrouwbaar en onvolwassen blijft.
- Er is non-stopgedoe. Alle relaties hebben obstakels en gaan door hobbelige periodes, maar in die van jou houdt het nooit op.
Hoeveel van deze tekenen herken je? Hoe meer het er zijn, hoe giftiger je relatie is.
Ontsnappen uit een ongezonde relatie
De beslissing nemen om weg te gaan uit een giftige relatie kan heel moeilijk zijn. Mede vanwege de ontkenning en de verslavende gevoelens die ontstaan door de ongezonde binding. Het kan voelen alsof ontsnappen uit de relatie een van de moeilijkste dingen ooit is om te doen en wegblijven van deze persoon kan nog veel moeilijker lijken. Uiteindelijk is het gemakkelijker om te ontsnappen dan om te blijven. Ja, je bent verdrietig, maar de winst op lange termijn is groter dan jij je ooit kunt voorstellen. Als je de beslissing hebt genomen om je leven opnieuw op te bouwen, kun je wel tools en ondersteuning gebruiken. Het boek Detox je liefdesleven is geschreven om je daarbij te helpen.
Detox je liefdesleven
Waren veel tekenen herkenbaar en zou je je liefdesleven willen ontgiften om ruimte te maken voor ware liefde, en bovenal liefde voor jezelf? Dit fragment komt uit Detox je liefdesleven van Mjon van Oers waarin ze sleutels geeft om te herstellen van giftige relaties en meer zelfliefde te cultiveren.
Lees ook deze artikelen over giftige relaties:
Lessen in liefde: jezelf ontdekken en groeien na een verbroken relatie
Je kwetsbaarheidsfactoren herkennen om je relaties in de toekomst te verbeteren
Jezelf worden na een giftige/narcistische relatie
Mjon van Oers is een toonaangevende autoriteit op het gebied van narcisme in relaties. Haar pioniersgeest levert transformerende publicaties op, waarmee ze al duizenden vrouwen én mannen geholpen heeft om te herstellen van narcistisch misbruik. Zij is sinds 1992 zelfstandig auteur en schrijft (ook) over bewegen, gezondheid, mens en relaties. Haar publicaties, onder andere over narcisme, verschenen in diverse tijdschriften, online artikelen, e-books en boeken. Mjon schrijft niet alleen, zij geeft ook workshops, lezingen en inspireert als trainer.
