Zelfs wanneer onze wereld van werken, reizen, dingen doen en bereiken vertraagt, gaat de natuur gewoon door, zingen de vogels nog steeds, bloeien de bomen nog steeds, stroomt het water nog steeds, spinnen onze katten nog steeds en kwispelen onze honden nog steeds met hun staart, draait de aarde nog steeds om haar as, verlichten de sterren en de maan nog steeds de nachtelijke hemel, en de mensen glimlachen, huilen, zingen en steunen elkaar nog steeds, zoals we dat vanaf het allereerste begin hebben gedaan.
Golf van angst
Vorige week maandag schreef ik een heel andere blogpost geschreven voor deze week, maar tegen donderdagavond was de wereld zo radicaal veranderd dat de eerste versie van mijn blog geen zin meer had. Daarom schreef ik na het wakker worden zaterdagochtend het volgende. Ik hoop dat het je wat begeleiding en troost geeft terwijl we samen door deze ongekende uitdaging gaan.
Toen ik donderdagavond de e-mail ontving waarin werd aangekondigd dat het eerste geval van het Coronavirus in mijn woonplaats was bevestigd en de scholen werden gesloten, ging er een golf van angst door mijn lichaam. De aankondiging was een schok voor mijn hele systeem, en ik weet dat ik niet alleen was in mijn reactie. Er was iets met de sluitingen van de scholen dat dit alles opeens echt maakte. Binnen een periode van 24 uur gingen we van ons normale leven, waarin mijn man en ik onze zonen naar hun lessen reden, we boodschappen gingen doen en op donderdag overdag ons werk met cliënten nog deden, naar een situatie donderdagavond waarin bijna alles tot stilstand kwam. Ik ging die nacht slapen met een geschokt gevoel.
Toen ik vrijdagochtend door een heel drukke supermarkt liep, terwijl ik naar elke persoon die ik passeerde lachte en velen van hen terug lachten, kwam er een golf van rust in mij op – want ik werd eraan herinnerd dat ondanks deze schokkende en ongekende crisis die we doormaken, de wereld nog steeds voortduurt. Later op de dag, toen ik bij een riviertje stond en de sneeuw in wonderbaarlijk grote vlokken zag vallen, terwijl ik luisterde naar het stromende water en de zingende vogels, voelde ik de andere realiteit van ons verblijf op deze planeet: de niet-menselijke die onaangedaan verder gaat, hoe bijzonder deze ervaring voor ons mensen ook is.
Het deed me denken aan deze regels in het prachtige gedicht van Mary Oliver, die je hier kunt lezen:
Vertel me over de wanhoop, de jouwe, en ik zal je de mijne vertellen.
Ondertussen gaat de wereld verder.
Ondertussen bewegen de zon en de heldere kiezelstenen van de regen
zich over de landschappen,
over de prairies en de diepe bomen,
de bergen en de rivieren.
Ondertussen zijn de wilde ganzen, hoog in de schone blauwe lucht,
weer op weg naar huis.
Terwijl ik in bed lig en dit in mijn dagboek schrijf, zit mijn kat op mijn schoot en terwijl ze bezig is haar buik schoon te likken. Ik kijk uit het raam en adem de lichte nevel van de sneeuw van gisteravond in. Ik zie een buurvrouw haar hond uitlaten, zoals ik haar dat elke ochtend zie doen. Zo dadelijk zal ik wat lezen in mijn spirituele boeken en ga ik onder mijn talliet (gebedssjaal) zitten, om te mediteren en te bidden. Ik zal me openstellen voor elke ervaring die aandacht nodig heeft: verdriet, rust, ruimtelijkheid, inzicht, angst en liefde.
Zoals zovelen van ons heb ik een lijst van mensen die ik in mijn hart gesloten heb terwijl we deze wereldwijde uitdaging doorstaan: mijn geliefde man, die al zijn hele leven astmapatiënt is; mijn familieleden en buren die ouder zijn dan zestig en niet in perfecte gezondheid verkeren; mijn vrienden die zich zorgen maken over de financiële gevolgen van deze crisis; en iedereen die worstelt met angst in het algemeen en angst voor zijn of haar gezondheid in het bijzonder. Ik voel je angst en ik houd die naast de mijne. Ik open mijn hart voor de kwetsbaarheid van het mens-zijn die altijd deel uitmaakt van onze realiteit, maar die de laatste dagen in het brandpunt van de belangstelling staat. Ik denk aan de woorden van Rabbi Moss uit Sydney, Australië (dank aan de lezer die mij dit stuurde), die deze vraag
‘Dit coronavirus-gebeuren heeft me echt op het verkeerde been gezet. Ik heb het gevoel dat ik alle zekerheid heb verloren. Niemand weet wat er nu gaat gebeuren. Hoe blijven we gezond als we niet weten wat er om de hoek op de loer ligt?’
met deze wijze woorden beantwoordde:
Het is niet zo dat we ons gevoel van zekerheid hebben verloren. We hebben onze illusie van zekerheid verloren. We hebben het nooit ervaren om mee te beginnen. Dit kan zeer verontrustend zijn, of verbazingwekkend bevrijdend.
Of beide. Het is verontrustend omdat we menselijk zijn. En het kan bevrijdend zijn als we ons richten op de gewoontes en rituelen die ons verankeren in de zee van onzekerheid die ons dagelijks leven bepaalt. Maar dat betekent niet dat het gemakkelijk is om te berusten in onzekerheid. In feite zou ik zeggen dat het de moeilijkste van alle taken als mens is. Als we daar kunnen komen, vinden we rust. De rest van de tijd hebben we meer praktische ideeën nodig die ons kunnen helpen om van angst en paniek over te gaan naar acceptatie en rust.
Werken met de juiste dosis angst
Hier zijn mijn suggesties voor het werken met de juiste dosis angst (waarmee ik de angst bedoel die in verhouding staat tot wat er in het hier-en-nu gebeurt):
1. Als je de angst voelt binnenkomen, benoem het dan en valideer het.
Dit kan lijken op een hand op je hart leggen en zeggen: ‘Dit is angst (naamgeving), en natuurlijk ben je bang (valideren). De hele wereld is bang. Het is oké om je nu bang te voelen. Ik ben bij je. Ik zie je. Ik ben hier.’
2. Merk op wat de angst heeft aangewakkerd.
Heb je een angst-mail gelezen? Heb je een gesprek gehad met iemand die angstig is? Als je merkt wat je angst triggert, kun je stappen ondernemen om de nodige grenzen te stellen om je mentale ruimte te beschermen.
3. Neem even de tijd om volledig met de angst mee te gaan.
Ik raad aan om Tonglen te beoefenen, dat is de eenvoudige praktijk van het inademen van de angst en het uitademen van het tegenovergestelde (liefde, hoop, licht, genezing, troost). Stuur je adem direct in de angst, stel je voor dat je adem de meest liefdevolle handen in de wereld zijn. Stuur dan liefde uit. De tweede stap van Tonglen, die van vitaal belang en krachtig is, is het inademen van de angst van iedereen die precies voelt wat je nu voelt (wat waarschijnlijk in de miljoenen, zo niet miljarden is), en het uitademen van liefde, genezing, licht. Als we ons verbinden met de grotere mensheid, die deel uitmaakt van wat er van ons gevraagd wordt, voelen we ons minder alleen en vrediger van binnen.
Als je merkt dat normale, goed geproportioneerde angst is geëscaleerd tot paniek en zich is gaan opdringen, wat betekent dat catastrofale, worst-case scenariogedachten of beelden het hebben overgenomen, probeer dan een of meer van de volgende dingen:
1. Benoem de gedachten als opdringerig en vraag: ‘Wat is deze gedachte die mij tegen het gevoel beschermt?’
Opdringerige gedachten zijn beschermers van kwetsbare emoties. Als je kunt verzachten in de tranen die in de gedachte zijn ingebed, zal de gedachte tot rust komen.
2. Beweeg je lichaam.
Een van de snelste en meest effectieve manieren om met angst te dansen is letterlijk: Sta op en word actief. Zet muziek op en dans. Ga naar buiten als je kunt. Als je niet naar buiten kunt, open dan een raam en kijk naar boven in de lucht terwijl je lichaam nog steeds in beweging is.
3. Maak contact met de wereld buiten je voor ondersteuning en verbinding.
Bel, FaceTime met een vriend, maak contact met je partner, wees aanwezig met je kinderen, knuffel met je huisdier.
4. Richt angst om naar een gebed, een gedicht of een mantra.
Verzamel de angst en stuur het naar een kalmerende eenregelige mantra:
‘Ook dit zal voorbijgaan. Alles zal goed zijn, en alles zal goed zijn, en de manier van doen zal goed zijn. ‘(Juliana van Norwich).
Je hebt generaties voorouders achter je staan die je aanmoedigen door wat ze je te zeggen hebben: ‘Ja, we hebben ook moeilijke tijden meegemaakt.’
Of ga over tot een langer gebed of gedicht dat een totem voor je is of kan worden. Nu je misschien wat meer tijd hebt is dit een uitstekende gelegenheid om een gedicht of gebed uit je hoofd te leren. Mijn go-to is Psalm 27. Wanneer een religieuze tekst niet voor je werkt, zoek dan een mooi gedicht op. Zoek een gebed dat je kalmeert en bevestigt en je eraan herinnert dat je in de handen van iets groters wordt gehouden. Wanneer je het gedicht uit je hoofd leert zet je je hersenen op een goede manier aan het werk. Wanneer angst je standaardinstelling is, is dit een goede afleiding. We moeten nu meer dan ooit bewust met onze gedachten werken.
5. (Her) ontdek gezonde rituelen.
Gezonde rituelen zullen je helpen om te aarden te midden van alle onrust. Toen mijn familie op vrijdagavond naar het Sjabbatdiner ging, zoals we elke avond sinds de geboorte van onze zoon doen, kon ik een laagje spanning voelen oplossen. Het licht van de kaarsen, het traditionele eten en de gebeden zijn allemaal hetzelfde, zelfs als de wereld om ons heen anders is dan we ooit hebben gekend. Het verbinden met het alledaagse en de lange keten van rituelen die je voorouders al eeuwenlang uitvoerden, kan altijd diepgaand troostend zijn, vooral in tijden als deze.
6. Geef
Geven is een zeer effectieve manier om uit de draaicirkel van opdringerige angst te komen. Geef wat je kunt. Bel een vriend of vriendin en vraag hoe het gaat. Geef aan een lokaal goed doel, zoals een voedselbank (zelfs een paar Euro’s helpen al). Stuur gebeden. Stuur een e-mail of sms naar iemand die misschien moet weten dat iemand aan hen denkt. Bied ondersteuning op een forum. Bied aan om boodschappen op te halen voor iemand die de deur niet uit kan. Crises hebben de neiging om het beste in mensen naar boven te halen. Wees die persoon en merk dat je eigen angst minder wordt.
Ik stuur jullie allemaal heel veel liefde en zegeningen. Als er een tijd is waarin onze gedeelde menselijkheid en onderlinge verbondenheid meer dan ooit centraal staat, dan is dat nu het geval. Dit virus leert ons dat we één familie zijn en dat ons gevraagd wordt ons deel te doen aan de bescherming van elkaar: de jongeren die de ouderen beschermen, de sterken die de zwakken beschermen, landen die over de grenzen heen reiken om te helpen. In tegenstelling tot hoe soms lijkt, zijn mensen ten diepste goed, vriendelijk, vrijgevig en diep bezorgd over het belang van ons allemaal. Het zijn tijden als deze waarin dit nog duidelijker wordt. Mogen we gezond blijven en mag er een nieuw bewustzijn van eenheid en verbinding voortkomen uit deze moeilijke tijden.
Boekentip: Nooit meer bang voor angst
Sheryl Paul neemt je mee naar de bron van je angsten en laat je zien dat je angsten vaak een verborgen wijsheid met zich meedragen.
Sheryl Paul is psychotherapeut, opgeleid in Jungiaanse dieptepsychologie en heeft een master in counselling. Ze is geïnspireerd door o.a. Robert Johnson, Marion Woodman, Joseph Campbell en Carl Jung.
Dit is het eerste positieve bericht dat ik binnenkrijg vandaag. In tijden van onrust is iedereen toch bezig met het verwerken van zijn eigen angsten Meestal verkeerd door nog meer negativisme toe te laten dat verspreid wordt door de media Hoe negatiever hoe beter en hoe onheilspellender hoe spannender het is alsof we onze angsten nog wat willen aanwakkeren. We zouden daar beter mee stoppen we moeten de crisis zeker niet onderschatten maar in plaats van enkel het negatieve te blijven benadrukken zouden we beter concrete oplossingen aan bieden om die angst positief om te zetten .
Mooi geschreven en ik ga er zeker iets mee doen zo zie je weer dat alles een reden heeft en dat het ook weer goed komt , ik wens je ook veel liefde en gezondheid voor iedereen die je lief is
Prachtig Sheryl...! Dank voor jouw warme woorden vol licht en liefde. Voel het hier ❤️
Gelezen, en nog een keer en toen langzaam nog een keer. Heel waardevol. Elk woord is raak en tekst in zijn geheel is prachtig geformuleerd. Ontroering kwam boven. Ik sta niet alleen in mijn verstikkende angst. Dat vergat ik even in mijn eigen paniek. Dank, dat dit gepubliceerd is. Ik zal de tekst veelvuldig tot me nemen en adviezen in praktijk brengen. Vanuit mijn hart: hartelijk dank en ook u wijsheid en kracht toegewenst. Namaste!
Wat een heerlijk inspirerend bericht. Dank je wel.
Dank je wel voor dit positieve bericht ,ik wil iedereen dan ook Heel veel Liefde Licht en kracht toesturen en weet dat achter de wolken altijd de zon weer schijnt .