De stijging van de mate van narcisme in de samenleving, samen met het toegenomen gebruik van sociale media, roept de vraag op of er een verband is tussen de twee. Narcisme wordt tegenwoordig vaak in verband gebracht met het maken van digitale zelfportretten en jezelf met dergelijke foto’s profileren op sociale media. Uiteraard bestond narcisme al veel langer dan de moderne selfierage.
Waar komt de term narcisme vandaan?
Wanneer we opzoek gaan naar de oorsprong van het woord narcisme, dan zien we dat de Grieken en Romeinen al een mythe hadden over iemand die geobsedeerd was door zichzelf. In deze mythe was Narcissus een knappe jonge man die zijn eigen spiegelbeeld in het water zag en daar verliefd op werd. Narcissus kon zijn blik niet meer van zijn spiegelbeeld afwenden. Uiteindelijk viel hij in het water en verdronk. Op de plaats waar hij overleed bleef een bloem achter: de Narcis. Deze mythe gaf ons de term ‘narcisme’. Er zijn meerdere versies van deze mythe, maar de moraal van het verhaal kun je zien als een waarschuwing voor te veel eigenliefde. Eigenliefde en met jezelf bezig zijn, kan heel gezond zijn. Tenminste, als dit leidt tot zelfinzicht en zelfverbetering. De tragische ironie is echter dat er nu juist bij narcisme geen sprake is van zelfinzicht en dus weinig kans op zelf verbetering.
In het kort beschrijft de psychologie verschillende narcisme trekken zoals een:
– onjuist zelfbeeld
– moeite met empathie
– verlangen naar aanzien
– behoefte aan bewondering of aandacht
Social Media
Sociale media bieden narcisten de perfecte middelen om te krijgen wat ze nodig hebben. Op internet kun je immers een bepaald beeld van jezelf creëren om daarmee ‘roem’ en constante aandacht te verkrijgen. Toch is narcisme veel meer dan een selfie posten. In extreme gevallen is dit gedrag geclassificeerd als de narcistische persoonlijkheidsstoornis. Wat het narcisme tot een echte persoonlijkheidsstoornis maakt, is dat het een steeds terugkerend patroon is dat tot in elk aspect van het leven is doorgedrongen en voor grote problemen zorgen.
Het echte probleem met narcisten is niet alleen de obsessie met zichzelf. Het is vooral ook het onvermogen of de onwil om rekening met anderen te houden. Het is net als een ziekte, waarbij de zieke zich best goed voelt en niet eens weet dat hij ziek is, maar waarbij de omgeving eronder lijdt.
Narcisten gedragen zich egocentrisch en hebben een gebrekkige empathie en geweten. Narcistische leiders kunnen daardoor risicovolle of onetische keuzes maken en narcistische partners kunnen gemakkelijk oneerlijk of ontrouw zijn. Geef je kritiek, ga je tegen een narcist in of tart je op een andere manier het narcistische rooskleurige zelfbeeld, dan kunnen ze haatdragend en zelfs agressief worden.
De oorzaak
Hoewel zelfpromotie tegenwoordig vele malen eenvoudiger is, is er geen duidelijk bewijs is dat sociale media de narcistische persoonlijkheidsstoornis veroorzaakt. Er is zelfs een aanzienlijke hoeveelheid psychologisch onderzoek dat laat zien dat iemands persoonlijkheid al redelijk goed vastgesteld kan worden op de leeftijd van zeven jaar. Lang dus, voordat iemand zijn eerste selfie zal plaatsen. De waarheid is dat het ontwikkelen van buitensporig narcisme waarschijnlijk minder te maken heeft met onze sociale netwerken online, maar veel meer te maken heeft met onze sociale netwerken thuis. Verschillende onderzoeken, bijvoorbeeld met tweelingen, laten zien dat er bij het ontstaan van narcisme een genetische component is, maar dat ook omgevingsfactoren een rol spelen. Over het algemeen kunnen ouders die hun kind op een voetstuk plaatsen, bijdragen aan de ontwikkeling van het openlijke narcisme en kille, controlerende ouders kunnen bijdragen aan het ontstaan van het kwetsbare narcisme.
Ongezonde focus op zichzelf
Laten we zeggen dat selfies een teken van de tijd zijn, terwijl narcisten al duizenden jaren bestaan. In deze generatie lijken zowel narcisten als niet-narcisten selfies te gebruiken, alleen hun redenen daarvoor zijn verschillend.
Hoewel er geen direct verband is, kan de psychologische impact van de media en technologie op jongeren resulteren in een ongezonde focus op zichzelf. Bovendien hebben jongeren die veel tijd achter het scherm doorbrengen maar weinig tijd over voor het werkelijke face-to-face contact. Daardoor doen ze steeds minder ervaring op in het ontwikkelen van empathie, compassie en het rekening houden met anderen. Het loopt uit de hand.
Selfies gaan allemaal over het imago. Uiterlijk wordt dat daardoor prioriteit nummer 1. Zo ga je veel te veel nadenken over hoe je eruit ziet en dat geeft stress. Aan de andere kant is jezelf profileren in de sociale media in deze huidige tijd bijna iets wat noodzakelijk is om te overleven. Selfies kun je dan ook niet altijd labellen als iets wat alleen maar goed of slecht is. Voor alles is er een tijd en plaats en zo is het ook met selfies.
Wat de wereld nodig heeft, is minder selfies en meer zelf-evaluatie, zodat we minder geobsedeerd bezig zijn met onze externe optredens en meer met het ontwikkelen van onze interne karakters. Het is gewoon een andere aanpak – een terugkeer naar jezelf – om van daaruit bewuste keuzes te kunnen maken. Dat verdien je en dat heb je nodig – en de wereld- ook.
Wil je meer lezen over narcisme?
Bestel dan Voorbij het narcisme in je relaties, familie en werk van Mjon van Oers. 'Voorbij het narcisme laat op een heldere manier zien hoe narcisme invloed kan hebben op alle facetten van het leven én wat je kunt doen om jezelf te beschermen. Een compleet boek vol voorbeelden, bewijzen, ervaringsverhalen, tips en technieken.
Meer informatie over Mjon van Oers: Narcisme in Relaties
Mjon van Oers is een toonaangevende autoriteit op het gebied van narcisme in relaties. Haar pioniersgeest levert transformerende publicaties op, waarmee ze al duizenden vrouwen én mannen geholpen heeft om te herstellen van narcistisch misbruik. Zij is sinds 1992 zelfstandig auteur en schrijft (ook) over bewegen, gezondheid, mens en relaties. Haar publicaties, onder andere over narcisme, verschenen in diverse tijdschriften, online artikelen, e-books en boeken. Mjon schrijft niet alleen, zij geeft ook workshops, lezingen en inspireert als trainer.
Ik ben uit een relatie gestapt met een narcist. Althans hij blokkeerde mij van de ene op de andere dag, er waren wat gesprekken geweest, waar hij zijn zin niet kreeg. En zou met lotgenoten willen praten Grt Rosita