Chinese geneeskunde & levend verlies: rouwen om een leven dat je anders had voorgesteld
Door Conny Coppen
Ben jij iemand verloren die nog in leven is, ben je chronisch ziek of heeft je partner dementie? Dit zijn allemaal vormen van levend verlies. “Levend verlies is een chronisch proces van afscheid nemen en je telkens opnieuw moeten verhouden tot een leven dat je je anders had voorgesteld,” vertelt Conny Coppen, auteur van De Tao van verlies. In dit artikel legt ze uit wat levend verlies is, hoe je ermee om kunt gaan en bovenal dat je zacht mag zijn voor jezelf.
Het is belangrijk dat je beseft dat levend verlies ook verlies is en dat rouwen dus mag.
Wat is levend verlies?
Levend verlies kun je op verschillende manieren ervaren. Zo ervaar je levend verlies bijvoorbeeld als:
- jijzelf of een naaste chronisch ziek is geworden of gehandicapt is geraakt;
- je kind gehandicapt geboren is;
- je zoon of dochter geen contact meer wil;
- ouders hun kind verstoten;
- je niet weet of een dierbare nog leeft
- je partner dement wordt of karakterverandering ondergaat door hersenletsel of een hersentumor.
Dit alles valt onder ‘levend verlies’ en is een vaak nog onderschatte bron van stil verdriet en innerlijk lijden. Een overeenkomst tussen de vele soorten van levend verlies is het blijvende leed dat wordt ervaren en het onbegrip dat je ervaart bij de mensen en systemen om je heen.
Voor de mensen om je heen wordt de situatie na verloop van tijd ‘gewoon’, maar voor jezelf is het mogelijk een dagelijkse worsteling. Levend verlies is een chronisch proces van afscheid nemen en je telkens opnieuw moeten verhouden tot een leven dat je je anders had voorgesteld.
Hoe ga je ermee om?
Er zijn zo veel soorten levend verlies en zo veel manieren om ermee om te gaan, dat ik in dit artikel nooit compleet kan zijn. Daarom laat ik de twee complementaire manieren van ermee dealen voor deze vorm van verliesverwerking in zijn algemeenheid de revue passeren.
Yang: wat je zelf kunt doen
Het is belangrijk dat de taken goed verdeeld zijn en dat je het leven zo (re)organiseert, dat je zelf voldoende aan bod komt, dat je niet te veel in je eentje draagt en dat je voldoende steun hebt. Als het jouw gezondheid betreft bestaat de yang-beweging uit knokken voor je herstel of om alles te doen wat in je vermogen ligt om verdere achteruitgang te stoppen.
In het algemeen zal de yang-actie bij levend verlies bestaan uit de dingen die je kunt doen en organiseren om jezelf in de processen en praktische zaken zo goed mogelijk te (laten) ondersteunen. Je omgeving zal zich mogelijk moeten aanpassen en wordt onwillekeurig onderdeel van het hele proces. Je zal dus offers van hen moeten vragen en ze zullen tijd vrij moeten maken om voor je te zorgen.
Yin: communiceer wat jij nodig hebt
Hierbij wordt meteen de yin kwaliteit belangrijk. Je zal moeten leren om je behoefte te voelen, deze serieus te nemen en te communiceren. Probeer op zo’n manier je behoefte te communiceren, dat je geen zware energie genereert (dus vanuit ‘je bezwaard voelen’), maar dat je heel bewust manieren verzint om je naasten te verrassen en te bedanken met kleine dingetjes die haalbaar voor je zijn. Je naasten voelen zich dan gezien en gewaardeerd en dat zal alles voor iedereen gemakkelijker maken.
Het rouwproces
Rouwen bij een levend verlies is vaak meer een proces van toelaten dan van loslaten. Het vraagt erom dat je je gevoelens, je gedachten en je behoeftes aanvaardt, ook als ze irreëel lijken.
Het is belangrijk dat je beseft dat levend verlies ook verlies is en dat rouwen dus mag. Wees je ervan bewust dat daar gevoelens bij horen die je misschien niet altijd meteen koppelt aan rouw. Vaak ontdek je pas waar het werkelijk om gaat wanneer je toelaat dat je voelt wat je voelt, zonder oordeel, zonder het te hoeven begrijpen en zonder het meteen te willen veranderen.
Wees zacht voor jezelf
Wees resoluut om niet in de slachtofferrol te vervallen. Wees daarbij zacht voor jezelf en dit is misschien wel het belangrijkste: zorg ervoor dat je gevoed blijft en innerlijk sterk. Maak tijd vrij voor dingen die je graag doet, die je een betere ‘vibe’ geven en dingen die je voeden, zoals natuur, creatieve expressie, muziek, hobby of sport.
Zorg dat je de praktische zaken zo goed mogelijk geregeld hebt. Daar hoort ook bij: het reserveren van kwaliteit-tijd voor jezelf en tijd voor ontspanning. Daarnaast is het van groot belang dat je jezelf leert te omarmen in je gevoelens en behoeftes, voorbij het slachtoffergevoel en dat je zacht en vriendelijk bent voor jezelf.
Besef dat humor, ontspanning en emotionele voeding het leven lichter maken en je draagkracht vergroten. Levend verlies vraagt op een bepaalde manier altijd aandacht en dus energie. Daarom is dit laatste nu extra van belang.
De Tao van verlies
'De Tao van verlies' van Conny Coppen is een liefdevolle, troostrijke en praktische gids voor het omgaan met verlies en rouw.
Lees ook deze artikelen van Conny Coppen:
- Tao en taoïsme: de eeuwenoude levensfilosofie achter de Chinese geneeskunde
- Chinese geneeskunde & verlies: zo helpen yin en yang je in moeilijke tijden
- Chinese geneeskunde & de Tao over verbroken liefdesrelatie: zo kun je er holistisch mee omgaan
Conny Coppen (1960) is moeder van drie kinderen en sinds 1981 natuurgeneeskundig therapeut. Zij is verder geschoold in massage, acupunctuur, healing en traint therapeuten om naast de nodige technische kennis en technieken ook de vrouwelijke pool in hun werk te integreren.
