Het ene moment topfit, het volgende extreem moe? Het mysterieuze mestcelactivatiesyndroom
Door redacteur
Voel je je vaak van het ene op het andere moment extreem moe en diep ellendig? Heb je een bonte mengelmoes van zeldzame symptomen die niemand kan verklaren? Voel je je vaak ziek, maar lijkt ‘alles oké’? Misschien heb jij last van het mysterieuze mestcelactivatiesyndroom. In dit artikel laat huisarts Anne Fleck, auteur van De gezonde weg uit het doolhof van vermoeidheid, zien dat er misschien wel een hele goede reden achter je vermoeidheid zit.
De symptomen zijn van mens tot mens verschillend. Dat maakt het MCAS als verschijningsbeeld zo grillig als een kameleon, met als gevolg dat de vaagste diagnoses worden gesteld.
Het mestcelactivatiesyndroom
Recente bevindingen doen vermoeden dat niet alleen zware vermoeidheid, maar ook andere ziektebeelden waar nog geen sluitende verklaring voor is – zoals een prikkelbare darm, fibromyalgie en histamine-intolerantie – veroorzaakt kunnen worden door het zogenoemde mestcelactivatiesyndroom (MCAS). Mestcel… pardon?! Troost je, het is ook bij veel artsen onbekend.
Feit is dat MCAS, waar pas de laatste jaren intensief onderzoek naar wordt gedaan, mogelijk tot 17 procent van de bevolking treft; en de statistieken worden voortdurend naar boven bijgesteld. Dat is beslist geen ‘zeldzame aandoening’ meer te noemen. MCAS hoort niet in het (verdom)hoekje van zeldzame aandoeningen, maar hoog op de ranglijst van volksziekten thuis. Het is van essentieel belang dat er in de toekomst intensief onderzoek naar dit fenomeen wordt gedaan. Ieder mens heeft mestcellen. De vraag is alleen of en in welke mate we individueel getroffen zijn door een ongezonde mestcelactivatie.
Op hol geslagen mestcellen
Mestcellen, ook mastocyten genoemd, zijn witte bloedcellen en worden gevormd in ons beenmerg. Ze vormen de poortwachters van ons immuunsysteem en bevinden zich overal in ons lijf waar er contact is met de buitenwereld (bijvoorbeeld huid, slijmvlies en darmen). Ze staan hier als het ware op wacht en hebben een belangrijke functie in het opsporen, herkennen en bestrijden van ziekteverwekkers en de reparatie van weefselbeschadigingen. Mestcellen zitten vol met blaasjes die gevuld zijn met meer dan 200 transmitters, die de mestcellen afgeven als ze in de communicatie met de cellen om hen heen opmerken dat het nodig is. De bekendste transmitter is histamine.
Mestcellen worden door verschillende prikkels geactiveerd. Het MCAS-syndroom ontwikkelt zich als de mestcellen herhaaldelijk door bijvoorbeeld stress, belastingen van bacteriële, virale en/of milieuvervuilde aard of bepaalde voedingsstoffen geactiveerd worden. Ze reageren dan als het ware als overijverige strebertjes en gaan op inadequate en overdreven wijze aan het werk. In geval van een zwaar verstoorde darmflora kan het bijvoorbeeld een overmaat aan bacteriën zijn die ervoor zorgt dat de mestcellen extra histamine gaan afgeven en zo de mestcelproblematiek aanwakkeren.
De vaagste diagnoses: maar eigenlijk is het MCAS
De symptomen zijn van mens tot mens verschillend. Dat maakt het MCAS als verschijningsbeeld zo grillig als een kameleon, met als gevolg dat de vaagste diagnoses worden gesteld. ‘Je hebt een allergie.’ ‘Waarschijnlijk alleen maar een verkoudheid.’ ‘Je hebt iets verkeerds gegeten.’ ‘Je lijdt aan fibromyalgie en een prikkelbare darm.’ De symptomen duiken vaak op in samenhang met de consumptie van histaminerijke levensmiddelen of grote stress, en ze kunnen zich periodiek of aanhoudend manifesteren zonder dat de patiënten überhaupt een verband zien met wat ze gegeten hebben. Moeheid en uitputting zijn slechts één gevolg van het activisme waartoe de mestcellen kunnen overgaan.
Kenmerkende symptomen van het mestcelactivatiesyndroom (MCAS):
- moeheid
- huid: jeuk (aan de hoofdhuid, anus of het hele lichaam), rode vlekken, blozen (plotseling rood worden in het gezicht), huiduitslag als puistjes, netelroos (urticaria), zonneallergie
- slijmvlies: geprikkelde ogen, niezen, verstopte neus, aanhoudend snotterig, aften (pijnlijke blaasjes in de mond), bijholteontstekingen, heesheid
- opvliegers
- luchtwegen: chronisch de keel schrapen en kuchen (vooral bij stress), astmatisch aandoende ademruis in de bronchiën, kortademigheid, zware ademnood
- spijsverteringskanaal: prikkelbare darm (plotselinge diarree en verstopping, soms afwisselend, buikpijn, winderigheid, maagzuur), onverklaarbare slikstoornissen
- bewegingsapparaat: spierpijn, gewrichtspijn (fibromyalgie), spiertrillingen, onverklaarbare tremor
- hart-vaatstelsel: hartkloppingen, hartritmestoornissen, duizeligheid, te lage bloeddruk (gevoel te zullen flauwvallen)
- zenuwstelsel: hoofdpijn, migraine, onverklaarbare duizeligheid, gevoelsstoornissen (paresthesie), gekriebel, tremor, geheugen-, concentratie-, coördinatie- en slaapstoornissen
- psychische gezondheid: angst, depressie, verminderde stressbestendigheid, emotionele uitputting (burn-out)
- menstruatieklachten
- vochtophopingen (oedeem, bijvoorbeeld gezwollen oogleden)
- infectiegevoeligheid
- vatbaar voor ontstekingsziekten (bijvoorbeeld reuma)
- pijnlijke, brandende urineblaas, plasdrang (lijkt op klinische urinewegontsteking!)
- ‘allergieën’ voor alcohol, salami, medicijnen
Belangrijk: ieder geval van MCAS is anders. De genoemde symptomen kunnen optreden, maar dat hoeft niet per se. Vele komen slechts tijdelijk voor en niet tegelijkertijd. Daarom komen maar weinig mensen op het idee dat deze diversiteit aan symptomen met elkaar te maken heeft. Bovendien varieert de ernst van ‘het jeukt hier en daar’, ‘ik ben zo moe en moet vaak niezen’ tot een zwaar ziektebeeld. Gelukkig is de impact bij de meeste mensen bescheiden.
Herken de aanstichters: wat je kunt minderen om te kijken of je minder klachten ervaart
Symptomen zijn indicatief maar aspecifiek, wat betekent dat ze ook bij andere ziekten kunnen optreden. Als je een verstoorde mestcelactivatie vermoedt, adviseer ik mogelijke aanstichters in je dagelijkse routines te testen en te letten op symptomen als moeheid, spijsverteringsklachten, niezen, een verstopte neus, jeuk of spierpijn en dergelijke. Bij verergering van de klachten moet je dergelijke triggers mijden en het Energie-Praktijkdeel van De gezonde weg uit het doolhof van vermoeidheid toepassen. Dat is te uitgebreid voor dit artikel. Het heeft ook zin om voor een goede microvoedingsstoffenconsumptie met vitamine C en B6 en quercetine te zorgen; dat stabiliseert de mestcellen en ondersteunt de afbraak van histamine. Deze innovatieve benaderingen resulteren vaak in grote verbeteringen.
Let op de volgende aanstichters:
- Levensmiddelen: histamine of zogenoemde histaminevrijmakers, zitten verstopt in bijvoorbeeld alcohol (rode wijn, sekt, champagne), extra belegen kaas, gerookte vis, vis in blik (tonijn) en vleeswaren (worst), citrusfruit, tomaten, aardbeien, zuurkool en eten dat opnieuw is opgewarmd. Ook noten, bijvoorbeeld walnoten en doppinda’s, kunnen reacties uitlokken.
- Als het lichaam grote hoeveelheden histamine opneemt en/of de capaciteit om histamine te reduceren is verzwakt door een aangeboren c.q. door medicatie opgebouwd enzymtekort (diamine-oxidase) en het lichaam het histamine-overschot niet kan reguleren, ontwikkelt zich een histamine-intolerantie. Patiënten voelen zich doorgaans beter bij histamine-arme voeding.
- Additieven in voedingsmiddelen (‘Additievenintolerantie’, ‘Chinees restaurantsyndroom’ door glutamaat).
- Medicatie: Acetylsalicylzuur (aspirine), pijnstillers (ibuprofen), röntgencontrastmiddelen en veel antibiotica, vooral uit de groep fluorochinolonen (bijvoorbeeld ciprofloxacine of moxifloxacine).
Spiekbriefje voor medisch consult
Bij hardnekkige symptomen adviseer ik diagnostiek met specifieke bloed- en urinetests (bijvoorbeeld op diamine-oxidase, het enzym dat verantwoordelijk is voor de histamineafbraak, concentraties transmitters als tryptase, histamine en zeker ook hun afbraakproducten in de urine) en een maag-en darmspiegeling (gastroscopie c.q. colonoscopie) met weefselpuncties. Inmiddels bestaat er ook een test op histamine in ontlasting, waarmee ook ontstekingsprocessen in het darmslijmvlies in een vroegtijdig stadium kunnen worden opgespoord.
De op hol geslagen mestcellen laten zich over het algemeen goed kalmeren door veranderingen in leefstijl (histamine-arme voeding, stressreductie, inname van vitamine C, B-complex, quercetine en een voedingssupplement om de darmen te herstellen) en de aanbevelingen in het Praktijkdeel van De gezonde weg uit het doolhof van vermoeidheid.
De gezonde weg uit het doolhof van vermoeidheid
Vermoed je dat je last hebt van MCAS en zou je graag dieper in willen gaan op hoe je ermee naar de huisarts kunt en wat je in je leefstijl en voeding al kunt aanpassen? Ga dan aan de slag met het uitgebreide boek van huisarts Anne Fleck die jou wil helpen om je steeds energieker en gezonder te voelen.
Lees verder:
Last van vermoeidheid? Dit is waarom je melk en zuivelproducten beter kunt laten staan
Ben je vaak moe? Deze 6 boeken kunnen je helpen
Omgaan met vermoeidheid: waarom het zo belangrijk is om te rusten
Inspirerend leven bestaat uit een geweldige, kleine redactie. Voor meer informatie, bekijk de 'Over ons'-pagina.
Zeer interessant artikel Dank je wel